CHƯƠNG 10
Trong vòng năm năm nay, chưa bao giờ Trần
Phương có một buổi sáng vui vẻ như hôm nay. Ông vừa được gặp vị cán bộ lãnh đạo
cao cấp – Chú của bà vợ. Bà đã tô vẽ cho ông khá đủ để vị lãnh đạo có sẵn lượng
cảm tình cần thiết trước khi gặp ông. Và ông với sự nhạy cảm đặc biệt đã đánh
giá được đối tượng tiếp xúc với mình ngay tức khắc:
“Một ông già thừa đôn hậu nhưng kém sắc sảo.
Chinh phục ông cụ không khó khăn gì. Cái hàng rào vây quanh ông ta mới là thứ
gai góc đáng sợ. Nhưng nhờ trời, với sự tận tuỵ của Hoa, hàng rào đó đã bị xé
rách...”
Lúc ấy, ông thương vợ.
Vị lãnh đạo tiếp ông thân tình. Cũng như nhiều
ông già thời thơ bé đã ngâm thơ Lý Bạch, Đỗ Phủ, ông trọng kẻ sĩ và đối với
Trần Phương ông muốn thổ lộ những tâm tình sâu kín thường ngày bị dồn nén bởi
công việc chính trị nặng nề. Dăm ba bài ngẫu hứng những mẩu chuyện hài hước bên
lề cuộc sống, mấy nhận xét hóm hỉnh về một nhân vật trung gian... Tất cả vừa đủ
cho ông già vui thú. Trần Phương hiểu rằng bất kì ai, dù giữ cương vị cao đến
đâu cũng có nhu cầu thổ lộ tâm tình. Và nhu cầu đó, một khi bị kìm giữ càng
lâu, lúc bột phát càng mạnh mẽ... “Hãy gãi cho đúng chỗ ngứa của ông già. Điều
quan trọng là phải giữ sự chừng mực: cởi mở nhưng khuôn phép, vui vẻ nhưng thận
trọng. Anh hãy nói những gì người ta muốn nghe, anh hãy im lặng vào khoảnh khắc
người ta cần sự im lặng. Đó là nghệ thuật đối thoại, những lý thuyết cũ rích
nhưng luôn luôn chính xác của con người”.
Trần Phương tự bảo mình. Vị lãnh đạo rót nước
mời nhạc sĩ, cười sảng khoái vì nghĩ rằng cuộc chuyện trò này giống những phút
giải toả quý báu giữa khoảng thời gian triền miên căng thẳng của ông:
- Cháu thấy cậu Hoan ra sao?
- Dạ, anh ấy có lòng hăng hái lẫn trí khôn của
Đôngkisốt.
Trần Phương đáp, đầu cúi thấp xuống. Mái tóc
đen như lông quạ che giấu những tia lửa trong đáy mắt ông: Hoan là một thằng
ngu dốt, điên khùng, kẻ đã phá hỏng không biết bao nhiêu công trình xây dựng
của thành phố. Những gì đã bị huỷ hoại bởi óc độc đoán cộng với sự ngu đốt của
y phải rất nhiều năm nữa mới có thể phục hồi lại được. Nhưng Hoan là người
trước đây đã có công cõng vị lãnh đạo qua suối, trong một trận càn quy mô của
địch. Trần Phương hiểu rằng ông có thể ghi cho mình một bàn thắng nếu giải toả
được những khúc mắc sâu kín trong lòng ông già hiền lành và duy cảm. Quả nhiên,
vị cán bộ cao cấp thốt lên tiếng nói vui mừng, gần như reo:
- Ồ, đúng rồi, cái anh chàng Tây ban nha đánh
nhau với cối xay gió. Cháu nhìn người tinh thật. Chú mất ăn mất ngủ vì cái cậu
Hoan này. Bao nhiêu là đơn kiện...
- Vâng, thường thường người ta đánh giá nhau
phiến diện nông nổi. Có mấy ai biết nhìn tận gốc rễ của sự việc đâu?
- Quả thật là như thế...
Vị cán bộ lãnh đạo thở dài : - Cần phải nhìn
cho được gốc rễ của mọi sự. Trước kia, hồi còn ở chiến khu chú đã biết cậu Hoan
này…
Trong đôi mắt già lão của ông hiện lên một nỗi
cảm thương thấm thía. Hẳn rằng ông đang nhớ lại cái ngày cậu bộ đội Hoan kia
cõng ông qua suối, hoặc nướng sắn cho ông ăn dưới mái nhà sàn… Hẳn rằng hình
ảnh cậu lính trẻ ngờ nghệch, bẽn lẽn và trung thành với thủ trưởng còn lại mãi
trong tim ông. Trong khi trên cõi đời cậu ta đã trở thành một gã đàn ông xấp xỉ
tứ tuần, có ria mép và nắm nhiều quyền binh, khét tiếng vì sự tàn bạo với cấp
dưới và vì ngu dốt trong công việc. Trần Phương hiểu điều đó, nhưng ông không
dại gì để không đặt thêm cho mình một quả cầu.
- Thôi chú đừng nghĩ ngợi nhiều mà ảnh hưởng
tới sức khoẻ. Sự ngu dốt của công chúng không bao giờ có đáy. Nếu số đông luôn
luôn sáng suốt thì đã chẳng có tích cả làng kéo ra đình xem nàng Thị Kính chịu
roi. Chú còn nhớ chèo Quan âm không ạ ?
- Nhớ, nhớ… Kể ra các cụ cũng thông minh thật.
Chứng khẩu đồng từ, ông sư cũng chết. Lâu nay chú băn khoăn mãi. Hôm nay mới
nhẹ cả lòng.
Trần Phương cười, hàm răng trắng ánh lên trẻ
trung. Thằng khốn nạn kia nhờ mình mà thoát chết. Nhưng thôi, chẳng nên tính
đến sự được mất chung làm gì. Cuộc đời của từng cá nhân là có thật còn sự sinh
tồn của đám đông kia chỉ là những con số…
Người nhà đem ra một món chè ướp lạnh. Vị lãnh
đạo mời khách cùng ăn. Vừa ăn, ông vừa đọc thơ của Đỗ Phủ mà ông chợt nhớ. Trần
Phương đọc tiếp vài bài thơ Đường. Rồi họ cùng bình phẩm bài thơ Hoàng Hạc lâu
nổi tiếng. Thỉnh thoảng, bà thím ngồi ở trong phòng ghé mắt nhìn ra vì chưa bao
giờ bà thấy chồng cười to và sảng khoái đến như thế… Cuộc trò chuyện kéo dài
qúa giờ cơm trưa năm phút. Trần Phương ra về. Thành phố nhìn ông với gương mặt
dễ chịu, tươi cười. Dù là những ngõ hẻm chật chội đầy gánh hàng rong, dù là
những vỉa hè bị lật xới để sửa lại đưòng cống cũng trở nên đẹp đẽ đối với ông :
"Sự chiến thắng và chiến bại của con
người nhiều khi mang yếu tố ngẫu nhiên. Thần may rủi có quyền năng ghê gớm.
Người xưa có câu: Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên, cổ nhân thâm thuý
thật"
Ông ghé qua chợ Hàng Da mua mấy bông hoa cho
vợ : xét ra, đó chính là người đàn bà yêu thương và tận tuỵ với ta hơn cả… Nhạc
sĩ mường tượng tới khuôn mặt bè bè của vợ nhưng không còn khó chịu như ngày
thường.
"Một người đàn bà tội nghiệp"
Ông bước lên cầu thang với dự tính tốt đẹp
rằng ông sẽ yêu chiều vợ gấp ba lần mọi ngày để bù lại lòng tận tuỵ của bà.
Nhưng vừa mở cửa, ông đã thấy bà ngồi ở salông, tóc tai rũ rượi, mũi đỏ tía và
hai mắt sưng mọng những nước :
- Anh là đồ dối trá.
Bà hét lên khi ông chưa kịp cất tiếng chào. Từ
trước tới nay những cơn ghen tuông cửa bà bao giờ cũng bắt đầu bằng điệp khúc
ấy nên ông bình tĩnh đặt bó hoa lên bàn :
- Có chuyện gì vậy ?... Đừng có hét to lên như
thế xung quanh họ cười cho.
Những chuyện trăng hoa của ông trước đây khi
đến tai bà đều đã thành dĩ vãng. Thủ phạm cao chạy xa bay và chính ông, đôi khi
cũng đã quên biến họ. Bởi thế, Trần Phương nghĩ rằng vợ vừa biết tới một người
đàn bà nào đó trong số những vệ tinh đã rớt khỏi quỹ đạo của mình. Ông cười,
đặt tay lên vai vợ:
- Lại nghe chuyện vớ vẩn nào thế hả em?
Bà Hoa ngước đôi mắt sưng húp nhìn chồng,
miệng méo xệch :
- Bà Phượng vừa đến đây.
Trần Phương đứng sững, một nét hốt hoảng lướt
qua gương mặt :
"Mình lâm trận rồi đây" – Ông nghĩ.
Bà Hoa nhìn chằm chằm vào mặt chồng và đoán được sự sợ hãi của ông. Bà kêu lên
:
- Anh không cãi nữa chứ ?
Trần Phương không nhìn vợ, đáp như cái máy :
- Có gì mà chối cãi ?
- Thế nghĩa là anh vô tội phải không ?
Bà vặn lại ông, cố ghìm cơn nức nở chỉ chực
trào khỏi họng. Từ sáng tới giờ, bà đã khóc thoả thuê. Khóc trước mặt bà
Phượng, người một thời đẹp nghiêng nước nghiêng thành, từng là thù địch trong
quá vãng. Khóc khi chỉ còn một mình giữa gian phòng mênh mông, với lũ búp bê
bày trong tủ kính, những chai thuốc, lọ thuốc lớn nhỏ, với những túi chườm tối
tân và máy xoa bóp điện… tất cả những tiện nghi không thể bù đắp nổi khoảng
thiếu vắng của một người đàn bà cô đơn.
Trần Phương nhìn vợ, và lập tức ông nghĩ rằng
trong lúc này cần phải cứng rắn với bà: mềm nắn, rắng buông, loại đàn bà nào
cũng thế. Ông bước vài bước lại phía bà, nét mặt trở nêm nghiêm khắc và cao
ngạo:
- Tôi cấm cô được nói với tôi bằng cái giọng
quan toà như thế. Cô đã giở trò ghen tuông bao nhiêu lần rồi, và những lần ấy
cô đã thu được gì ngoài sự chê cười của đám đông ?...
Bà biết ông nhắc lại những lần dại dột của bà
trong quá khứ. Đúng như vậy, lần nào ông cũng đã rũ sạch quá khứ, chùi nhẵn
những dấu vết, lần nào ông cũng là kẻ vô can và bà biến thành trò cười trước sự
giễu cợt của ông… Nhưng đã từng sống với ông, bà hiểu ông là một con mãnh hổ.
Bà biết rằng ông đã đẩy bà ra khỏi cuộc sống tình ái củ ông vì ông có rất nhiều
cuộc đời tình ái khác, vì trong con người ông không còn một góc cỏn con yêu
thương dành cho bà, dù chỉ là những nhắc nhở của thời ân ái cũ… Nhưng bà yêu
ông, thèm muốn ông, cuồng si vì ông. Và những ý nghĩ tỉnh táo chỉ tới với bà
trong những cơn sốc tinh thần.
- Em biết anh là người vô tội.
Sau một lát im lặng, bà nói với giọng trở lại
ôn hoà. Lúc này, nỗi đau đớn khiến bà tỉnh táo và khôn ngoan. Bà vừa nhìn thấy
một lối đi mới, có khả năng dẫn bà tới đích.
- Xưa nay, đã nhiều lần em nhầm lẫn...
Bà nói thêm.
- Ờ... – ông đáp – Em biết được như thế là
tốt. Sang hôm nay tốt trời, anh đã mua hoa cho em và dự định chúng ta cùng ra
phố.
Ông mở sợi lạt buộc, chìa cho vợ những bông
hoa còn long lanh nước. Bà Hoa đưa tay chấm nước mắt, nói :
- Em cắm hoa đây. Nhưng anh hãy nói cho em
biết cô Phương Linh là ai ?
Trần Phương thấy hai thái dương nóng lên. Tên
người đàn bà ấy gợi cho ông tình yêu và sự hiểm nguy trong cùng một giây phút.
Ông hỏi:
- Ai nói với em điều đó?
- Bà Phượng.
- Bà Phượng là ai, chắc em biết rõ?
- Bà ấy là chuyện quá khứ rồi, nhưng em muốn
hỏi anh người đàn bà hôm nay cơ.
- Bà Phượng ghét anh vì anh từ chối tình yêu
cảu bà ấy. Đó là một kẻ hám danh. Anh không thể quý trọng những người không tự
mình làm nên vinh quang nhưng muốn bám vào lưng một người khác để đạt tới danh
vọng.
Sau câu nói ấy, ông muốn nhắc tới chức vụ của
bà, chỗ đứng khó kiếm của bà trong xã hội... Giá như mọi lần khác, vợ ông sẽ
thoả mãn lòng tự ái và nguôi cơn ghen giận ngay. Nhưng hôm nay, bà tỉnh táo
hơn. Bộ mặt to bè của bà không xao xuyến, nó cứng như sành với cái chóp mũi đỏ
tía nom thật khó coi. Bà cất tiếng hỏi ông, bình tĩnh và cương quyết:
- Anh đừng nói tới bà Phượng nữa, cô Phương
Linh là ai?
Trần Phương nhún vai quay đi:
- Một người đàn bà tầm thường như mọi người
đàn bà em đã biết.
- Nghĩa là anh không có tình ý gì với cô ta?
Bà gặng.
- Tất nhiên... như mọi lần em đã thấy.
Ông đáp.
- Nghĩa là anh hoàn toàn không đếm xỉa tới cô
Linh, và cô ấy si mê anh một cách đơn phương?
Nhạc sĩ thấy hai tai nóng ran. Nhưng ông lập
tức trấn áp cảm giác bằng ánh mắt dữ tợn chiếu thẳng vào mắt vợ:
- Nếu em lấy một người chồng tầm thường khác,
em sẽ không có những thắc mắc ngớ ngẩn như vậy. Nhưng đã là vợ anh, em phải coi
trọng sự say mê ngưỡng vọng của những người đàn bà khác với chồng mình là một
vinh quang.
-Vâng.
Vợ ông gật đầu, mềm dẻo:
- Nhưng em chỉ muốn biết anh có yêu cô Linh
không?
Trần Phương quay mặt về phía cửa sổ. Ở đó, một
đôi chim sẻ vừa tha rác bay qua. Ông đáp:
- Không bao giờ.
- Nhưng lấy gì chứng tỏ điều ấy?
- Em nên hiểu rằng nếu muốn, anh có thể tìm
những người đàn bà đẹp hơn, sang trọng hơn... Cô ta... cô ta chỉ là một nữ giáo
viên bình thường.
Cặp chim sẻ bay qua cửa sổ lần nữa. Đôi mắt
chúng như những hạt cườm, nhìn ông giễu cợt và khinh thị. Gương mặt xinh đẹp
của Linh hiện lên ngoài khung trời với đôi mắt nâu lộng lẫy. Nhưng... “Xin em
tha lỗi, đây là chuyện vặt cuộc đời”. Ông thì thầm với cô trong óc não.
Bà Hoa tiếp tục hỏi:
- Cô ta không biết rằng anh coi thường cô ta
như thế nào?
Trần Phương đáp:
- Đàn bà không mấy người thông minh như thế.
Ông nhếch môi nở nụ cười khinh mạn, cùng lúc
có một tiếng thét vụt lên trong óc não: “Con mụ phù thuỷ kia, cớ sao mi dày vò
ta đến thế! Lẽ ra, ta phải ném mi xuống vực sâu từ ngày trên Việt Bắc...” Nhưng
ngay lúc ấy, chính ông cũng hiểu rằng ông không đủ tàn ác để giết vợ, cũng
không đủ lòng can đảm để từ bỏ bà, cũng không đủ tình yêu và lòng nhân ái để
sống với bà cho thành thực...
Bà Hoa nói tiếp:
- Anh hãy đưa em tới gặp cô Phương Linh, để
khuyên cô ấy đừng đuổi theo tình yêu đơn phương như thế, để bảo cô ấy đừng thọc
tay vào nồi người khác mà xúc cơm.
Vừa nói vừa nhìn chồng, bà thấy mặt ông tái
đi:
- Em điên à? Sao lại hành động kỳ quái thế?
- Chẳng có gì kì quái cả - Bà nói với vẻ mềm
mỏng hiếm có, trong lòng run lên vì thù hận – Anh đã chẳng nói rằng anh không
có lỗi đấy sao?
Trần Phương lắp bắp:
- Nhưng em đừng hành động điên rồ như thế -
Ông chưa bao giờ ăn nói lúng túng. Bởi thế, những câu nói lắp bắp của ông lúc
đó tố cáo tội lỗi và sự sợ hãi của ông. Bà hiểu rằng chồng mình đang run rẩy vì
sợ thanh danh của người đàn bà yêu ông bị xúc phạm. Một khát khao dấy lên trong
bà: “Đã thế, ta nhất quyết phải làm cho ra mọi lẽ...”. Bà nói với ông, giọng
lạnh tanh:
- Anh phải đưa em tới gặp cô ta.
Trần Phương đưa mắt nhìn chóp mũi đỏ tía của
vợ, cố nói cho ôn hoà:
- Em sẽ rất ân hận nếu bắt anh làm điều đó. Cô
ta là một trong hàng ngàn cô giáo vô danh ở thành phố này. Em là một người phụ
nữ có vị trí cao trong xã hội, dù không là vợ anh, cũng đã rất nhiều người biết
tới tên em…
- Không, những thứ ấy không quan trọng. Anh
hãy đưa em tới gặp cô ta.
- Đừng làm thế, anh cam đoan với em rằng đó
chỉ là một người đàn bà tầm thường. Chúng ta không nên tự bôi nhọ thanh danh
mình.
- Không.
Bà đáp với vẻ cứng rắn không ngờ. Xưa nay, bà
vốn là người đồng bóng, cạn cợt. Lúc này, bà có vẻ ương ngạnh thấm sâu của một
gã đàn ông. Trần Phương bắt đầu run. Ông biết mình sắp rơi vào cơn tuyệt vọng.
Cặp mắt không lông mày của bà vợ hiển hiện trước mắt ông như hiển hiện của cái
phần đắng cay nhất trong cõi đời. Phía bên kia hình ảnh đó là vườn hoa táo của
tỉnh lỵ thời thơ ấu. Có một chàng trai hai mươi tuổi đa tình và khát sống,
chàng trai đó chưa uống thoả giấc mơ yêu đương, chàng trai đó gọi tên Phương
Linh, say đắm gương mặt thánh thiện và tâm hồn nồng nhiệt của cô, ngưỡng vọng
từng ánh mắt nụ cười, từng lời nói bay qua làn môi xinh tươi ấy... Nhạc sĩ nuốt
nước bọt khan, đắng ngắt. Vợ ông nói tiếp:
- Anh biết rồi đấy, em xây được, em phá cũng
được. Em đã làm tất cả vì anh nhưng em cũng có thẻ tiêu diệt mọi kết quả ấy.
Tủi nhục và uất giận dâng lên, người đàn ông
cất tiếng gầm:
- Cô im đi, cô đe dọa ai thế?... Cô cần hiểu
rằng tôi tồn tại bởi những giá trị mà loại người như cô không bao giờ có được.
Ném tước vị của cô đi, cô chỉ còn là mụ đàn bà đầu óc lộn xộn, tính tình đồng
bóng, không kiếm nổi đồng xu mua gạo. Nhưng tôi không còn chức tước, tôi vẫn là
nhạc sĩ và hoạ sĩ, người ta phải in tranh của tôi bán, và sử dụng những bản
nhạc tôi viết ra...
Ngọn roi của ông mãnh liệt và chính xác. Bà Hoa
biết ông đã vượt qua mảnh đất mình cai quản. Sự cứng rắn cùng những toan tính
khôn ngoan rơi mất. Bà oà lên khóc, nức nở, tức tưởi như một người đàn bà thôn
quê Việt Nam trước cách mạng bị ông chồng vũ phu phang cho một bắp cầy:
- Hu hu hu... Anh tàn nhẫn với em. Cả đời em
chỉ biết có mình anh, anh chưa bao giờ thành thực với em cả...
Lúc bà khóc lóc, kể lể, Trần Phương nguôi cơn
tức giận, ông đắn đo suy tính lại. Chiếc Moscovic trắng lại lướt qua mảnh sân
bát giác, dưới những khóm trúc vàng óng. Đã bao lần, gá lái xe mở rộng cánh cửa
cho ông. Thật kinh hoàng khi người ta phải rời bỏ một chiếc ôtô có người mở cửa
chờ sẵn để ngồi lên một chiếc xe đạp hay xe máy bình thường. Tiếng ai đó thì
thào bên tai: Leo cây đã tới ngày hái quả rồi, sao dại dột thế?... Tim ông nhói
lên tựa hồ có cây kim nhọn đâm vào. Ông bước tới bên vợ, vỗ vào lưng bà:
- Thôi... đừng khóc nữa.
- Hu hu hu, em khổ lắm.
- Nín đi, nào ai làm gì mà khổ?
- Không...
- Anh đảm bảo với em là không có chuyện gì
đâu.
- Nếu vậy, sao anh không đưa em tới gặp cô ta.
- Người ta cười cho... đừng rồ dại như thế.
- Không, anh phải đưa em tới gặp cô ta.
Bà Hoa liền nói thêm câu nữa, vừa nói vừa phấp
phỏng sợ chồng nổi đoá. Nhưng quân xe thí vu vơ lại thắng, Trần Phương thở dài,
đôi vai xuôi xuống trong một cử chỉ chán chường. Rồi quay mặt đi, ông đáp:
- Được rồi, nếu em muốn...
°
Nguyên trở lại nhà mình được hai hôm, cô Ngọc
Minh tới. Lúc đó đang giờ cơm chiều, Nguyên vừa ăn bánh mì vừa cắm cúi đọc các
bản tin tồn ứ từ ba tuần trước. Cô phóng viên gõ cửa ầm ĩ theo thói quen:
- Làm gì thế nhà đạo đức?
Chưa bước vào, cô đã cất tiếng hỏi giễu cợt.
Nguyên lẳng lặng bỏ chiếc bánh mì ăn dở xuống bàn:
- Em ngồi xuống đi, anh pha nước trà nhé?
Minh cầm nửa chiếc bánh lên:
- Á à, cũng chơi trò bánh mì thay cơm chăng?
Hoá ra anh cũng không chăm chỉ như em tưởng. Ngại nấu cơm một mình rồi à?
- Ừ, cũng ngại...
Ngọc Minh liếc nhìn người đàn ông rất nhanh,
che đậy những thăm dò. Nguyên đã súc sạch ấm trà mang ra. Anh đổ chè, chế nước
cẩn thận rồi ngồi xuống trước mặt cô:
- Em vừa từ toà soạn về à?
Cô cười cười:
- Chơi thôi, ba phần tư đời em dùng để rong chơi.
Ba phần tư cái phần còn lại ấy để ngủ. Còn chút xíu kia để viết mấy bài báo ngớ
ngẩn cho các anh.
Nguyên nhìn những vết nhăn nhỏ hằn trên trán
cô, dù cô đã đánh phấn khá dày. Lâu nay, không hiểu sao, mỗi lần nhớ tới cô,
anh lại hình dung ra ngay những vết nhăn đó.
- Nhìn gì em thế? Tìm các dấu vết để làm bài
toán quy phạm đạo đức phải không?
Cô lại cười, ngạo mạn và khiêu khích. Bờ môi
tô son đậm cong lên dưới chiếc mũi hếch. Nguyên cười hiền rót nước chè nóng ra
hai chiếc cốc thuỷ tinh, bỏ đường và thêm vào lát chanh mỏng.
- Đã giống em pha chè chưa?
- Giống. Điều đó chứng tỏ phong cách sống của
em mãnh liệt hơn anh và chế ngự anh.
- Ừ, cứ cho là như thế.
Ngọc Minh cầm khúc bánh mì Nguyên đang ăn dở,
cắn ngon lành :
- Em đang đói ghê. Hôm nay có tiền, mình đến
Tạ Hiển đi anh.
Nguyên lắc đầu :
- Anh còn một đống tài liệu phải đọc.
Minh cười xì qua kẽ răng :
- Đi với em sợ mang tiếng chứ gì ? Này, dẫu
sao anh cũng đã mang tiếng rồi, dù có vớt lại cũng chẳng được. Và cô vợ anh
cũng chẳng vì thế mà từ bỏ ông nhạc sĩ danh tiếng kia để quay lại với anh đau.
Nguyên cộm lòng, khó chịu nhưng anh lặng lẽ
uống nước chè, không đáp. Minh nói tiếp :
- Hay lúc này là thời điểm anh phải ngồi đọc
kinh? Tưởng niệm tới một lý tưởng cao siêu nào đó? Loại người như anh cũng
giống lũ con chiên sùng đạo, ngày nào không đọc kinh là sợ bị rút phép thông
công ngày ấy.
Nguyên vẫn im lặng uống trà. Cô phóng viên bực
tức ngoạm từng miếng bánh lớn, với vẻ dằn dỗi. Khi đã ăn hết, cô kêu :
- Thà không ăn còn hơn, chẳng bõ bèn mà còn
thêm đói… Vươn tấm thân nảy nở qua mặt bàn, cô nắm tay anh :
- Thôi, không chọc ghẹo anh nữa. Thay quần áo
rồi đi với em. Nghe em nào, mau lên...
Nguyên từ tốn rút tay ra. Anh đáp:
- Minh thông cảm, anh không thể đi được.
Trong giọng nói buồn của anh, ản giấu vẻ
nghiêm trang thâm trầm và sâu xa đến nỗi cô không thể đùa cợt được. Cô rụt tay
về, ngồi xuống ghế:
- Sao anh khắt khe như vậy?
Anh nhìn vào mắt cô, trả lời:
- Mỗi người sống theo cách thức của mình đã
chọn. Sự tiêu diệt hoặc thay đổi nếp sống cũng khó kăhn như người ta phải tự
huỷ hoại thân xác để thay thế vào đó một hình hài khác. Anh đã cố gắng nhiều...
Nhưng em thấy đấy, khả năng tự đổi thay của anh quá ít.
Cô kêu lên:
- Anh là kẻ nô lệ trung thành của những lề thói
cũ. Tại sao anh không thể bỏ cái đống giấy lộn kia vài giờ để rong chơi với em?
Cứ cắm cúi ngày nọ qua ngày kia làm gì? Đời ngắn ngủi lắm, khi anh kịp nhận ra
thì nó đã hết rồi. Anh không biết điều đó hay sao?
Anh đặt bàn tay trùm lên bàn tay cô:
- Lý thuyết hiện sinh anh đọc nhiều hơn em. Em
cảm nhận những điều đó bằng đời sống của em hơn là bằng suy tư, triết lý.
Minh kêu to:
- Em cần quái gì suy tư với triết lý?.. Loại
trò ảo thuật đó chẳng nghĩa lý gì với đời sống con người. Con người phải được
sống cuộc sống của mình, ấy mới là điều đáng nói.
Nguyên gật đầu:
- Thế cũng tốt, tuỳ em.
Ngọc Minh đứng lên, giơ cánh tay mời gọi:
- Vậy thì anh hãy đứng lên, đi đi nào.
Nguyên vẫn ngồi im, và cười:
- Anh không đi được.
Gương mặt anh dưới ánh đèn, giống như gương
mặt của một chàng sinh viên trong học đường buổi tối. Vầng trán cao và sống mũi
thanh tú khiến Nguyên có một vẻ đẹp trầm tĩnh, hơi mong manh. Lúc ấy, cô sững
sờ nhìn anh, và cô biết khó có thể đùa cợt hoặc bước chân khỏi căn phòng của
anh mà ra đi. Cô thả tấm thân phì nhiêu xuống ghế, hỏi anh bằng một giọng yếu
ớt:
- Sao lại thế, anh Nguyên?
Nguyên lắc đầu:
- Người đàn bà chỉ có quyền năng với người đàn
ông nào yêu họ. Nhưng… xin em thứ lỗi, anh không yêu em - Ngừng một lát, anh
nói tiếp:
- Rất có thể em sẽ nói: Lại tình yêu, câu
chuyện cổ tích ngu muội của loài người. Làm gì có tình yêu và lòng thuỷ chung,
và sự tương hợp giữa hai tâm hồn?... Tất cả chỉ là những ngôn từ giả trá, lừa
phỉnh nhân loại… Anh đã thuộc những lời lẽ của em.
- Đúng như vậy.
Cô gật đầu làm bộ ngang tàng, nhưng ánh mắt
nhìn lại yếu ớt. Nguyên nhìn phấn son trên mạt cô phơi dưới ánh đèn, xa lạ và
buồn thảm. Anh nói tiếp:
- Em vẫn cho rằng cuộc sống chung là bản giao
kèo giữa hai người khác giống, sao cho cả hai bên đều toại nguyện. Khi các điều
kiện thoả mãn họ không còn tồn tại, bản giao kèo kia sẽ được huỷ bỏ ngay. Nếu
theo đúng luật tắc ấy, em có biết rằng anh chung sống được với em bao lâu
không?
Cô nhìn anh ngay thật:
- Không, anh nói bao nhiêu lâu?
- Bốn ngày, đúng bốn ngày. Em có nhớ buổi sáng
ngày thứ năm, một anh chàng vận động viên bóng rổ đã tới ôm lưng em trước mặt
anh không?
Cô phóng viên nhíu mày lại, rồi bật lên tiếng:
- À à… Rồi, nhớ ra rồi. Cậu Quỳnh tồ.
Nguyên tiếp:
- Không người đàn ông nào có lòng tự trọng lại
coi chuyện đó là bình thường cả.
Ngọc Minh bĩu môi :
- Lại sở hữu, lại những thứ trò phong kiến sặc
sụa mùi…
Nguyên cắt lời cô, nói tiếp. Dường như anh
không để ý tới các phản ứng và lời lẽ của Minh :
- Nhưng anh đã tiếp tục chung sống với em vì
anh nghĩ rằng chúng ta có thể mài bớt cá nhân mình để hoà nhập vào nhau. Vì anh
cảm ơn lòng tận tuỵ của em lúc anh đau ốm. Vì anh biết chắc rằng em là người
đàn bà tốt bụng, em không lợi dụng bất kỳ ai trong các mối quan hệ hoặc gần
hoặc xa, em không tị hiềm, ganh ghét kẻ này, người khác. Nói cho dễ hiểu, em
sống hồn nhiên với bản năng không kiểm soát. Em tự giải phóng cá nhân tới mức
gây hiểm nguy cho chính bản thân mình.
Ngọc Minh lắc đầu :
- Chẳng có hiểm nguy nào hết, em bất chấp.
Nguyên từ tốn nói tiếp :
- Sẽ tới lúc em phải lãnh chịu hiểm nguy vì
người đàn bà nào cũng muốn bảo toàn hạnh phúc của họ. Giống như những con chim
mái che chở cho những quả trứng đang ấp dưới bụng nó. Mà em thì bay lượn hết tổ
này tới tổ khác, chơi cái trò đánh cắp những quả trứng mình không tự đẻ ra.
- Thế anh cũng muốn em đắm đuối như những con
chim mái kia à ? Suốt đời xù lông ra bảo vệ tổ, xơ xác như nắm giẻ rách, chẳng
biết khoảng trời tự do dài rộng bao nhiêu. Em không muốn em trở thành tù binh
của một con chim trống nào hết, cho dù đó là vua của loài chim.
Cô gần như hét vào mặt anh những lời nói chuối
cùng, nước bọt cô bắn vào má Nguyên, anh lặng lẽ chùi và nói tiếp :
- Anh không cản trở em sống theo cách sống của
em. Nhưng anh không thể tiếp tục gắn bó với em nữa. Chúng ta là hai kẻ đứng hai
bên bờ vực, và không có cây cầu nào nối hai bờ vực đó lại được.
Cô ngồi im, trân trân nhìn anh. Anh cũng im
lặng. Thời gian trôi qua khoảng không gian nặng nề ấy. Rồi anh ngẩng đầu lên:
- Em có uống nước chè nữa để anh pha?
Cô không đáp mà lầm bầm:
- Anh đã ra đi không một lời từ giã. Chơi cái
trò ấy xấu thật. Chẳng quân tử chút nào.
- Cũng có thể như vậy là xấu – Nguyên đáp –
Nhưng anh đã cảm thấy mình bị sỉ nhục.
- Tại sạo lại là sỉ nhục?
- Một khi anh chung sống với em mà em lại
có... Và các mối quan hệ buông tuồng cũ không chấm dứt... Và...
- Anh cổ lỗ quá – cô cướp lời anh với vẻ hùng
hồn - Cả một đống xích xiềng phong kiến quấn chặt lấy đầu anh. Thằng lỏi dó dễ
thương lắm mà.
Nguyên ngạc nhiên, anh lắp bắp hỏi:
- Thế, cả ông chuyên viên sinh học kia nữa?
Minh gật đầu:
- Ờ, tay ấy thông minh tuyệt diệu. Một khối óc
điện tử không sánh kịp, em đã nói với anh rồi mà.
Anh loé lên một ý nghĩ, và không kịp đắn đo,
anh vụt nói ra:
- Có nghĩa rằng cùng một lúc?...
- Thì đã sao, nếu không ảnh hưởng gì tới
anh?... Tại sao anh cứ bị đóng đinh vào một ý nghĩ xuẩn ngốc như vậy? Trước kia
em tưởng anh đóng vai đạo đức giả, nhưng giờ em hiểu rằng anh ngốc thật. Ta có
thể yêu nhiều người khác nhau được chứ, bởi lẽ mỗi con người có một vẻ đẹp
riêng.
Nguyên ngẫm nghĩ một lát, rồi nói:
- Tới giờ anh mới thực hiểu em. Giá trước đây
vài năm, có ai nói những lời lẽ như em, anh đã bỏ đi chỗ khác. Giờ, anh nghe
được, và anh thấy em cũng có lý. Đã tới lúc, chúng ta phải hiểu rằng chân lý
được nhìn từ nhiều phía khác biệt, thậm chí đối lập nhau. Nhưng chắc chắn rằng
anh không chung một ý tưởng với em, anh không có nhu cầu cùng một lúc yêu
thương vài ba người đàn bà và cùng sống hết mình vì họ.
- Kì quái thật...
Ngọc Minh lẩm bẩm.
- Tại sao lại kì quái?
Anh hỏi.
- Những ý tưởng của anh – Cô đáp lại - Trước
đây em ngỡ rằng mọi người đều sắm vai đạo đức giả. Thật sự họ cũng muốn giải
phóng khỏi mọi trói buộc và các ước lệ xã hội. Thật sự họ cũng muốn thoả mãn
những thèm khát giấu kién sau tấm bình phong mô phạm. Từ giờ trở đi, có lẽ em trừ
anh khỏi số người ấy
Nguyên lắc đầu:
- Em nhầm, chẳng có ai sống chon von như cái
tổ chim trên mỏm đá hết. Nếu con người không là thành viên của một đám đông,
môt lớp thì cũng thuộc một nhóm nào đó có những quan niệm sống và sở thích
giống như họ.
Anh ngừng lại, nhìn cô chăm chú mà nói tiếp:
- Trong nghề nghiệp em thông minh, nhưng trong
đời sống lại đơn giản. Em cứ nghĩ rằng toàn thế giới này đều suy nghĩ như em,
có sở thích như em nhưng không dám sống như em vì hèn nhát và sắm vai đạo đức
giả. Đó mới chính là điều kì quái.
Ngọc Minh ngẫm nghĩ và nói:
- Kể ra, em cũng còn ngờ vực những đièu anh
nói.
Nguyên đáp:
- Cái đó là quyền của em. Nhưng giá như anh
giống em, có sợi dây nào níu kéo anh ở lại căn phòng lạnh lẽo này?... Lý do gì
kìm giữ một người đàn ông khoẻ mạnh và tự do...
Anh ngừng lại vì sực nhớ tới cảm giác ghê tởm
trong lần cuối cùng gần gũi cố. Cô lúc đó hệt như đứa bé háu đói, mải mê ăn và
cõi đời chỉ tồn tại trong miếng bánh đó thôi, ngoài ra thảy đều là sa mạc hoang
vu, trơ trọi. Cảm giác ấy không thể nói được, nhưng nó lặn sâu trong ấm ức của
con người và quyết định hết thảy. Anh vẫn chăm chú nhìn cô. Hai quầng mắt xanh
lơ bôi không đều, bên to bên nhỏ khiến cô na ná một cậu hề. Nguyên bỗng bùi
ngùi, anh nói:
- Trong tình yêu, người ta cần sự say mê,
nhưng cũng cần cả lòng kính trọng. Trước đây, ai đó bảo anh rằng chỉ cần người
đàn bà khâm phục, trọng nể người đàn ông thôi, hạnh phúc sẽ bền vững. Nhưng bây
giờ, anh biết rằng điều ấy không chính xác. Hạnh phúc khó hơn. Nó bước trên cây
cầu mong manh, cheo leo không tay vịn. Nó phải tự giữ thăng bằng trên cây cầu
hiểm nguy đó. Và muốn thế, phải tựa trên những trọng lực cân bằng của cả hai
bên...
Ngọc Minh đỏ mặt lên, hẳn cô tức tối và hổ
thẹn. Nhưng chỉ một giây sau, cô xì qua kẽ răng:
- Lý luận suông. Loại người như anh không làm
được việc gì hơn là nhai đi nhai lại những đống giẻ rách từ hàng chục thế kỷ
trước. Đời sống ngoài kia kìa...
Cô giơ tay chỉ về phía cửa sổ trông xuống phố:
- Đời sống là vàng ròng, còn thứ lý luận nào
cũng như bắp cải thối.
Sau khi đã ném một lời thô tục, cô khoác chiếc
sắc giả da vào vai, đứng lên:
- Thôi nhé, xin chào. Dẫu sao, anh cũng là
người tử tế nhất trong đám bồ của em. Tưởng tối nay vào đặc sản hoá ra lại phải
ngồi lảm nhảm những điều vô bổ... Rõ thật buồn...
Không chờ anh đáp lời, cô quay đi. Nguyên nghe
tiếng bước chân của cô nện xuống các bậc thang ầm ầm. Lòng chợt cuộn lên niềm
ân hận, anh bật đứng lên chạy theo cô. Hành lang tối om, hơi gió lùa vào mặt
anh lạnh lẽo. Nguyên quay vào, tới ô cửa sổ để nhìn xuống phố, Nguyên đã đạp xe
được một đoạn. Chiếc Mifa láng cháng ven bờ hè. Mọi ngày, cô đạp xe ngổ ngáo
như đứa bé mười sáu tuổi, tay khuỳnh khuỳnh, đầu hất cao, thỉnh thoảng lại cất
tiếng huýt sáo. Lúc này, trên đường phố lạnh và vắng trông cô lẻ lôi. Nguyên
đóng cửa. Anh vội vã thay quần áo, đạp xe theo cô.
Khi tới nhà Ngọc Minh, anh thấy cô đã nằm xoài
trên giường, mặt úp xuống gối. Quần áo còn nguyên chưa thay, hai tay dang như
tay ếch, và cô khóc hu hu như đứa bé bị đòn oan. Nguyên biết Minh có thói quen
đi làm về không thèm đóng của đã tuột quần áo ra thay. Lúc này, chưa kịp đóng
cửa cô cũng đã oà lên khóc. Thật khó tìm được một người đàn bà tính nết như
vậy. Nhưng anh thương cô, cái tính đểnh đoảng vụng dại ấy chẳng có gì đáng
trách. Điều quan trọng với anh không phải những khuyết tật được đánh giá bởi
con mắt người đời. Anh sẵn lòng tha thứ cho cô hết thảy... Nhưng anh không thể
tha thứ được chnhs con người cô. Bên dưới những ý tưởng về tự do, về quyền sống
mà cô lặp lại sách vở một cách vô cùng tinh nhạy và thông minh, cô chính thức
là một người đàn bà hoang dã. Con người trong trắng và tốt đẹp của thời mông
muội xa xưa. Người đàn bà trung thực tới tận cùng, sự trung thực trong vương
quốc của bản năng được tháo cởi không điều kiện. Có lẽ, trong quãng thời gian
sống với cô, một hình ảnh đã dần dần hình thành và lặn sâu trong những lớp sóng
lạnh lẽo của ý thức: hình ảnh người đàn bà trần trụi đứng bên bờ iển, vừa đơn
côi vừa mạnh mẽ, vừa nhỏ bé vừa ù lì giữa thiên nhiên hùng vĩ man sơ, nơi muông
ngàn lớp ống cô liêu dào dạt xô tới, nơi bà cát chưa in dấu chân của con
người...
Cánh cửa bị gió giật đập vào tường ầm ầm. Ngọc
Minh vẫn khóc nức nở. Toàn thân cô rung chuyển trong những con nấc dài. Dưới
chân giường, trên lớp chiếu cói trải sàn lăn lóc vài chiếc vỏ chai. Một đĩa sứ
còn sót vài mụn lạc lép cháy đen. Khắp nơi, những mảy vỏ lạc bay tơi tả... Hồi
Nguyên còn sống với Minh,d dã bao lần anh thu dọn những bữa tiệc rượu lớn nhỏ
như thế này. Chắc hẳn, khi cuộc vui đã tàn, đám đàn ông tụ họp quanh mâm rượu
đã trở về mái nhà của họ, cô mới chợt thấy buồn và nhớ tới anh. Và cô thấy sự
mất mát lớn hơn cô đã tưởng. Và bản tính dịu dàng, khoan dung, nhân nại... anh
đã khơi mở trong cô niềm khát khao về một cuộc đời êm ấm và chừng mực, cuộc đời
cô chưa kịp nhận ra. Trong con người lang bạt của cô vẫn còn chỗ trú ẩn cho một
người đàn bà bình thường của đời sóng. Và trái tim đã bị ném vào quên lãng để
nhường lại quyền năng cho đời sống nhục thể mộet ngày lạnh giá lại thoi thóp
đạp, đòi tra rlại cho nó quyền sở hữu. Không, Nguyên đâu còn thơ dại nữa, anh
đã tìm thấy dưới lớp vỏ trơ tráo kiêu căng, ngổ ngáo kia tình yêu của một người
đàn bà... Anh thương cô. Nhưng không thể yêu cô. Tình yêu, không thể cố gắng mà
có được. Hẳn rằng thời thanh xuân, cô cũng đã trong trắng như mọi người con gái
khác, và cái bản năng hoang dại trong máu huyết của cô đã ngủ ngoan như bầy gia
súc về chuồng. Nhưng cô đã gặp quá nhiều người đàn ông tinh ranh và ích kỷ. Họ
đã khai thác cái cơ thể tràn trề sinh lực của cô và dạy cô rằng đó chính là
thiên đường chân thực, rằng tình yêu chỉ là những giả thuyết lừa mị con người,
rằng đời sống ngắn ngủi như một xấp giấy bạc, nếu ta không tiêu đi sẽ có ngày
nó trở thành giấy lộn, rằng cô là nữ hoàng của tình ái và tự do... Những lời lẽ
đó phỉnh nịnh lòng kiêu ngạo của cô và biến đời cô trở thành một quán trọ thú
vui đầy tự nguyện... Nhưng giờ đây, đám người ấy đã tan biến như bọt xà phòng.
Và cô còn lại một mình, trong căn phòng này, với những cơn nức nở, với những
mảnh vỏ lạc bay tơi tả khắp nơi. Cô, người đàn bà tự tin rằng mình đã hoàn toàn
được giải phóng, giờ đang mặc kẹt giữa các cạm bẫy của dục vọng, làm gì có thứ
tự do ảo vọng ấy? Nó giống như lớp phấn phủ lên những nếp nhăn ở trán và mép
cô. Chỉ cần gạt nhẹ, sẽ rơi hết...
Nguyên định vào nhà, an ủi Minh. Nhưng anh
biết rằng điều đó chẳng ích gì. Người đàn ông đứng thêm mười lăm phút nữa rồi
lên xe về.
Sau đấy vài ngày, Ngọc Minh lại tới tìm anh.
Lần này, cô không còn giả bộ kiêu căng, hợm hĩnh. Cô nói thẳng:
- Em yêu anh, em cần phải có con với anh. Một
đứa con trai có gương mặt nghiêm nghị và tâm hồn dịu dàng như anh. Chúng ta
không cần đăng kí, sẽ tới lúc nhà nước coi mọi đứa trẻ đã sinh hongieacnh
vahaang nhora trên đời này có quyền lợi ngang nhau.
Nguyên từ chối. Cô khóc oà lên và trút xuống
đầu anh những lời lẽ thô lỗ, gay gắt. Ngày ngày, cô chờ trước cửa toà báo để về
cùng đường với anh. Cô may cho anh một lúc năm bộ quần áo hợp mốt, chỉn chu hơn
bất cứ người vợ chỉ chu nào. Nguyên vẫn từ chối. Anh là người nguyên tắc. Sự
lạnh nhạt của anh giống như bức tường dựng lên trước mặt cô. Đầu tiên, cô hung
hăng xông tới, thu hết sức lực đạp cho kì được. Nhưng xi măng quá rắn. Lúc ấy,
có một bức tường khác hiện ra ngay trên đường. Với lòng hiếu thắng của một chú
ngựa non, cô chuyển mục tiêu sang bức tường cao hơn, đồ sộ hơn để chứng tỏ uy
lực của mình...
Hai tháng sau, Nguyên gặp cô đi với một chàng
trai cao thước tám, có bộ râu đen nhánh, và đẹp như tài tử điện ảnh. Họ tới Nhà
hát Lớn xem trình diễn vở kịch mới. Cô giơ tay chào anh từ xa và hét toáng lên:
- Chào nhà đạo đức. Thế nào, anh vẫn cầu kinh
chăm chỉ đấy chứ?
Nguyên mỉm cười, gật đầu chào. Rồi anh tìm ghế
của mình.
CHƯƠNG 11
Nguyên vừa đến cơ quan, ông trưởng phòng quản
trị hành chính đã chạy tới bảo anh:
- Báo cáo, anh có việc gấp đấy.
Ông đưa một tờ giấy gấp làm tư và nói thêm:
"Sáng nay, trước khi lên máy bay, thủ trưởng còn dặn tôi nhắc anh cố gắng
giải quyết việc này cho sớm sủa".
Nguyên gật đầu.
- Cảm ơn.
Rồi cầm mảnh giấy, anh vào phòng làm việc. Hai
cô phóng viên mới về đã đun nước pha chè tươm tất. Nguyên tự rót cho mình một
chén nước nóng, vừa uống vừa mở mảnh giấy ra xem. Tổng biên tập viết cho anh
những dòng chữ ngoằn nghèo, vội vã, nhưng lại gạch nhiều nét đậm dưới những
dòng chữ đó.
"Nguyên thân.
Mình không thể nói với cậu tường tận việc của
Hoà. Sáng nay, cậu hãy tới nhà Trọng. Hoà là thủ trưởng của Lâm, anh ruột vợ
Trọng, Lâm và Trọng sẽ thay mình kể mọi chuyện một cách chi tiết. Hoà là bạn
mình từ ngày trên chiến khu. Cậu cố gắng giúp cậu ta, như thế cũng coi như cậu
đã giúp chính mình. Hy vọng nhiều ở cậu đấy. Bài vở đã duyệt giao cho thư kí,
cậu tới đó mà lấy. Hai tuần nữa chúng ta sẽ lại hàn huyên,
Thân mến ký tên..."
Nguyên gập thư lại, bỏ vào túi áo. Anh kiểm
tra bài vở lần nữa, trước khi đem xuống nhà in. Sau đó, anh đạp xe tới nhà
Trọng. Đồng hồ chỉ chín giờ mười lăm phút. Trời nắng nhưng se lạnh, từng đám lá
vàng xô dạt theo gợn gió. Những vẩy mây tê tê bạc trắng trên trời khiến người
ta dễ nhớ tới mùa thu. Ngày thường, Nguyên là người chăm chỉ và cần mẫn với mọi
công việc. Theo lẽ đó, với sự giao phó chí tình như lá thư tổng biên tập đã
gửi, hẳn anh phải thực hiện nhanh chóng. Nhưng hôm ấy, Nguyên bỗng thấy dửng
dưng; anhd dạp xe chậm rãi dọc theo phố, ngắm những gương mặt ơ hờ và quen
thuộc của đô thị mùa đông. Những cơn giá lạnh bạo liệt đã qua, đã huy động toàn
bộ sức chống đỡ của con người, và giờ đây, trong một buổi sớm êm ả thế này,
người ta chợt cảm thấy trống vắng, mệt mỏi. Có lẽ, tiếng lá xào xạc kia và
những con chim đơn lẻ bay qua khung trời thành phố làm ta nhớ tới tuổi thơ, nhớ
tới hơi thở ấm nồng của những khát vọng, nhớ gương mặt nào đó khơi gợi những
niềm vui sướng ban đầu... Có ai vừa cất tiếng hớt hải gọi anh:
- Nguyên, Nguyên ơi i.i...
Nguyên quay lại, Trọng vòng xa máy, mặt đỏ
gay, áo khoác mở phanh hai vạt để chiếc áo len thùng lỗ chỗ bên trong:
- Tìm cậu đứt cả hơi.
Anh vừa thở hổn hển vừa cất tiếng kêu. Nguyên
bảo:
- Tôi đang đạp xe xuống nhà cậu đây. Vội vã gì
mà ăn mặc luộm thuộm thế?
Trọng cúi xuống cài áo:
- Thủ trưởng đã viết thư cho anh, tôi biết
điều đó nhưng vợ tôi và ông anh cô ấy sốt ruột cứ giục cho được. Tôi đã phóng
xe tới cơ quan rồi mới quanh flại đây... Nhanh lên cậu. Mọi người đang chờ sẵn
ở nhà...
- Cậu cứ về trước đi rồi tôi sẽ tới.
Nguyên đáp, anh vẫn thong thả đạp xe. Trọng
đứng tần ngần vài giây rồi phóng xe lên, cố nói thêm một lời:
- Tất cả đã sẵn sàng, chỉ còn đợi cậu thôi
đấy...
Nguyên không buồn đáp. Chính anh cũng không
hiểu vì sao sáng nay anh trở nên khó tính và dửng dưng với mọi chuyện. Gần nửa
giờ sau anh mới tới nhà Trọng. Nói đúng hơn, đây là nhà cua rbố mẹ vợ để lại. Ở
Hà Nội, có một nơi cư trú như vậy là lý tưởng. Hai gian phòng lớn với một hành
lang khá rộng, một mảnh sân chừng mười tám thước vuông đủ kê bộ bàn ghế tre
ngồi dưới vòm dưa leo. Khu nhà bếp lẫn nhà vệ sinh rộng và thoáng. Cầm - vợ
Trọng đã xây ngăn đôi bếp để nuôi lợn và gà công nghiệp. Lúc nào, trong chuồng
cũng có dăm con lợn xấp xỉ một tạ và vài chục gà mái. Ở toà báo, Trọng là người
an nhàn nhất, hạnh phúc nhất, hiểu theo một khía cạnh nào đó. Không bao giờ anh
biết rõ giá sinh hoạt và không bao giờ anh biết tới sự thiếu thốn vật chất -
mối lo ngại thường trực của đám bạn bè xung quanh. Tiền lương Trọng chỉ để hút
thuốc lá, và chi tiêu vào những chuyến đi, và thêm nữa, mua vé xem kịch mời vợ.
Thỉnh htoảng Cầm lại kiểm soát những giấy tờ, tiền nong trong túi áo, trong cặp
hoặc sổ làm việc của Trọng. Nếu chồng đã hết tiền, chị bỏ vào đấy một món vừa
đủ cho anh tiêu. Nhà Trọng lúc nào cũng đầy đủ rượu ngâm rắn, ngâm thục, chè
Thái nguyên mộc, chè ướp hoa nhài, cà phê và các loại thuốc lá. Cầm không tiếc
tiền chi cho mọi nhu cầu sinh hoạt của chồng, kể cả tiền sách báo hay từ điển
là những thứ chị không đụng tới, chị cũng chịu mua sắm. Chỉ riêng quần áo Trọng
là không tươm tất như anh mong muốn. Cầm thường công khai tuyên bố trước mọi
người:
- Ăn bao nhiêu tôi cũng không tiếc, uống bao
nhiêu tôi cũng chiều, nhưng diện thì tuyệt đối không. Nay mốt này, mai mốt nọ
để đi đánh đú với mấy đứa con gái rửng mỡ à?...
Trọng được mệnh danh là ông thích ăn không
thích mặc trong các vị La Hán chùa Tây Phương. Đôi làn, Nguyên phải cảnh cáo
anh ta vì tiếp khách nước ngoài, Trọng ăn bận như một công nhân khuân vác. Sau
này, Nguyên đích thân tới bảo Cầm. Chị may cho chồng một bộ complê mới nhưng
chỉ cho anh sử dụng cào những dịp biết chắc chắn là có công có việc.
Khi Nguyên vừa dắt xe vào hành lang, cả hai vợ
chồng Trọng cùng đon đả chạy ra:
- Gớm, mong anh mãi... Anh Trọng dắt xe cho
anh Nguyên vào sân đi.
Cầm lại bảo chồng. Rồi chị tong tả bưng lại
một thau nước nóng:
- Anh rửa mặt rửa tay rồi vào uống rượu. Hai
vợ chồng em cứ hâm đi hâm lại thức ăn chờ anh.
- Thôi, thôi...
Nguyên gạt đi, anh nhìn thấy một bàn tiệc bày
đầy thức ăn, ba bốn chai rượu, lọ hoa thược dược, những chiếc cốc pha lê cao
chân... Tất cả toát lên một vẻ trịnh trọng bất thường. Phía sau bàn, một người
đàn ông mặc sơ mi trắng đang ngòi. Vừa thấy Nguyên, anh ta vội đứng lên:
- Đây là anh Nguyên, anh ruột em. Đây là anh
Nguyên, thủ trưởng trực tiếp của anh Trọng đấy ạ.
Cầm lên tiếng giới thiệu, với vẻ hoạt bát và
khôn khéo. Người đàn ông kia tiến ra cửa, cúi đầu rất thấp chào anh. Nguyên bắt
tay anh ta, bàn tay nhỏ nhưng rắn chắc và hơi lạnh. Anh thấy Trọng đứng phía vợ
như chờ được sai một việc mới liền bảo:
- Thôi, vào cả trong nhà. Cậu không cần phải
làm thêm việc gì nữa đâu.
- Anh vào được chưa Cầm?
Trọng hỏi vợ. Cầm đang vắt chiếc khăn mặt lên
dây phơi. Chị đưa mắt lườm chồng:
- Vào rót rượu mời anh Nguyên đi. Có thế mà
cũng phải hỏi.
Nguyên mỉm cười, bảo người đàn bà:
- Bắt nạt cậu ấy vừa thôi.
Rồi anh bước vào phòng, ngồi xuống ghế. Trước
mặt anh hoa còn long lanh nước, từng chùm lá mọng như chạm bằng cẩm thạch. Sau
lọ hoa ấy, hai người đàn ông: Lâm và Trọng lúi húi rót rượu, xé mực, cắt chả ra
đĩa:
- Tại sao lại có đại tiệc bất ngờ thế này nhỉ?
Nguyên hỏi, anh bắt đầu phỏng đoán nhưng chưa
rõ được nguyên cớ hợp lý. Anh bảo Trọng: - Mà tại sao hai đứa bé lại biến khỏi
đây?
Trọng cười cười, không đáp. Cầm mau mắn nói
thay chồng:
- Lâu ngày anh không tới, tiện thể ăn cơm cho
vui với gia đình em. Các cháu ăn trước, lên bà nội cả rồi.
Nguyên im lặng, anh ngờ rằng bữa tiệc bất
thường này có liên quan gì tới công việc mà tổng biên tập báo đã nhờ cậy mình,
nhưng không tiện hỏi. Anh ruột Cầm, lúc ấy ngẩng lên, xoa hai tay vào nhau và
nói:
- Xin mời anh cầm đũa... Chẳng mấy khi tôi
đựoc hân hành gặp một người... quan trọng như anh...
Nguyên không đáp, nhưng anh nhìn bàn tay Lâm
thấy nó run nhè nhẹ. Lâm cố trấn tĩnh cơn run rẩy ấy, đành uống một ngụm rượu
lớn, cúi xuống:
- Nào, in mời cô chú...
Họ bắt đầu uống. Uống dè dặt rồi ăn cũng dè
dặt, Nguyên hiểu rằng bữa cơm thịnh soạn này là thứ thuốc trợ sức giúp mọi
người có thể nói một điều gì đó nghiêm trọng với anh. Người đàn bà hết đứng lên
lại ngồi xuống, thay bát canh này lấy bát canh kia cho sang, cho ớt hoặc hạt
tiêu vào thức nhắm, tìm hộp thuốc hoặc bao diêm.. Hai người đàn ông gứp lên lại
để xuống, đặc biệt là trọng, xưa nay anh ta vốn háu ăn và sà vào bàn tiệc nào
cũng ăn uống hồn nhiên nhất đám, cười cợt to nhất đám...
- Kìa, anh Nguyên ăn tự nhiên đi chứ, các
anh...
Cần mời mọc. Chị tiếp cho từng người thúc giục
nhấp nhổm. Mắt chị lia trên những đĩa đồ nguội, những bát hầm, bát măng vẫn còn
gần như nguyên vẹn. Vẻ âu lo, xáo trộn trên gương mặt người đàn bà làm Nguyên
áy náy. Anh bảo:
- Cô cứ để chúng tôi tự nhiên.
Anh gắp một miếng măng, và nói:
- Nào cậu Trọng, anh Lâm... Chúng ta là nững
người đàn ông, nam thực như hổ, nữ thực như miu, ăn đi để cô Cầm được vui lòng…
Vẻ khoáng đạt của Nguyên làm cho bữa cơm bớt
căng thẳng. Hai người đàn ông kia cạn chén rượu tiếp tục rót chén thứ hai.
Nguyên nhìn thứ nước màu hồng đựng trong cốc, nghĩ: “Lần thứ nhất ta đã say tại
câu lạc bộ nhà báo. Lần thứ hai chính tại đây chăng?... Lần thứ nhất ngã vào
giường cô Ngọc Minh, còn lần này sẽ ngã vào cạm bẫy nào?...” Nguyên tự mỉm cười
với những ý tưởng chua chát về giễu cợt đó. Hai má anh chàng Trọng béo đã đỏ
ửng lên, cùng với chóp mũi bóng nhẫy. Nguyên nhìn đồng hồ: Mười giờ bốn mươi
lăm phút. Chắc chắn phải mười một giờ rưỡi câu chuyện mới bắt đầu…
Đầu óc anh lạnh buốt, tỉnh táo đến mức chính
anh cũng kinh sợ vì trạng thái tinh thần của mình: Những kẻ quá tỉnh táo là
những kẻ bất hạnh. Có lần mình đã đọc được ý tưởng đó. “Tônxtôi, tôi hiểu rằng
ông không bao giờ sung sướng. Bởi vì ông luôn luôn tỉnh táo, dù trên lưng ngựa
hay trên nực một người đàn bà…”… Ấy là lời Gorki nói về nhà văn vĩ đại, trong
cuốn Chân dung văn học… Mình, đâu có phải Tônxtôi, mình đã hoàn toàn sung sướng
với Linh, nếu trong óc sống mình được liệt vào loại tinh khong thì trong tình
ái, mình là kẻ mù loà. Chỉ có kẻ mù loà mới còn si mê đến thế một người đàn bà
đã bỏ mình ra đi… Nguyên nghĩ như vậy nhưng trong khi nhìn đôi cườm tay béo núc
của Cầm đang dọn bàn ăn, anh vẫn nhớ tôi tay rắn chắc và làn da mịn màng của
vợ. Cầm thuộc loại đàn bà bếp núc, vô cùng tinh không trong những quyền lợi
thiết thực nhưng lại trì độn trong các hoạt động tinh thần. Cô ta đã béo phì ra
quá sớm, mắt sưng mí lên quá sớm và cặp má chảy nhão ra quá sớm. Cầm vô cùng
hài lòng vì cuộc sống của mình: Một ông chồng vạm vỡ, trung thành, hai đứa con
ngoan, một chuồng gà đầy ắp trứng và một chuồng lợn thường xuyên có dăm bảy tạ
thịt. Thức ăn cho gia súc đã có Lâm cung cấp, thuốc tiêm chủng dịch có một
trong ba người yêu cũ hiện làm ở Bộ Nông nghiệp gửi tặng, Cầm lại mát tay chăn
nuôi… Túi tiền của cô cứ mỗi năm mỗi căng phồng lên một cách đều đặn và bình
ổn… Không, mình chẳng có thể còn yêu ai được nữa một khi đã yêu Linh… Thế gian
đầy rẫy những loại đàn bà như thế này. Thật khủng khiếp khi ngày nọ qua ngày
kia phải nhìn thấy họ…
- Mời anh ạ…
Cầm đã bổ xong cam, chị đẩy đĩa đồ tráng miệng
lại mời Nguyên rồi đưa mắt nhìn chồng, ra hiệu cho anh bắt đầu câu chuyện.
Trọng rót nước:
- Cậu uống nước chè hay uống cà phê để tôi
pha?
- Cảm ơn, tôi uống cà phê sáng nay rồi.
Nguyên đáp, Anh châm một điếu thuốc, rít từng
hơi nhỏ, chờ đợi. Chắc chắn bây giờ là lúc ngwif ta nói với anh câu chuyện
chính. Kim đồng hồ báo thức trên mặt tủ chỉ mười hai giờ kém hai mươi lăm.
Trọng bắt đầu:
- Nguyên ạ, thủ trưởng đã nói với cậu rồi. Tôi
và anh Lâm được giao nhiệm vụ tường thuật lại sự việc.
Nguyên cắt ngang.
- Nguyễn Thanh Hoà.
Nguyên im lặng và Trọng nói tiếp:
- Theo thủ trưởng và anh Lâm thì anh Hoà là
một cán bộ có khả năng, tính tình cởi mở, rộng rãi, được cấp trên tin cậy và
cấp dưới kính nể. Tuy nhiên, anh ấy cũng có những nhược điểm trong sinh hoạt...
Nói cụ thể là quan hệ nam nữ quá mức cho phép. Nghĩa là...
Trọng ấp úng tìm lời. Nguyên ít thấy anh lúng
túng như thế xưa nay. Sau đôi tròng kính, đôi mắt nhỏ sập xuống, như bị vít
chặt vào cái miệng con cá bằng sứ trắng đựng tăm trên bàn. Những ngón tay hộ
pháp đỏ hồng của Trọng máy liên hồi, nhưng không thành một cử chỉ nào rõ rệt.
Lâm cũng nhìn vào mặt kính chiếc đồng hồ Orien trên cổ tay. Những thớ thịt nhỏ
trên gò má anh ta khẽ giật. Nguyên lặng lẽ rít thuốc. Cầm đã từ sân trở lại với
đĩa bánh đậu Hải Dương. Chị đặt xuống, đưa mắt nhìn ba người đàn ông, rồi lặng
lẽ rút lui. Sau một hồi lúng túng, Trọng kể tiếp:
- Hiện nay, anh Hoà đang bị kiện. Có mấy lá
đơn...
- Của chồng những người đàn bà đó?
Nguyên hỏi đột ngột.
- Không, của anh trai cô gái ấy... Và sau đó,
của cha mấy cô khác.
- A...
- Sự thực là anh Hoà đang rất khó khăn. Bên
viện kiểm sát và toà án nhìn nhận sự việc này rất nghiêm khắc. Nhưng, cơ quan
của anh Hoà đã đạt được nhiều thành tích đáng kể trong các chiến dịch vận tải
từ thời chiến tới thời bình... Thủ trưởng muốn cậu viết giúp một bài báo cho cơ
quan bên ấy và đăng kịp thời. Điều đó sẽ có lợi cho ngành vận tải nói chung,
nhưng quan trọng hơn cả là nó sẽ giúp anh Hoà thêm một điểm trong trận đấu.
- Với những ai cơ?
Nguyên hỏi, không giấu được chút giễu cợt ẩn
giấu phía sau. Nhưng Trọng và Lâm không hiểu nổi điều đó. Lâm lên tiếng ngay:
- Rất nhiều đối thủ, anh Nguyên ạ. Thủ trưởng
tôi đến nguy mất... Những gia đình ấy, và bên viện kiểm sát với toà án nữa...
Họ có liên hệ chặt chẽ với nhau.
- Thành một mặt trận...
Trọng im lặng. Lâm, không cười, anh nói tiếp
bằng một giọng đục và khẩn thiết:
- Xin anh giúp cho, Thủ trưởng tôi là người
trọng tình trọng nghĩa. Chẳng thế mà anh ấy luôn luôn được quý nhân phù trợ lúc
khó khăn. Ai đã giúp anh Hoà một việc, dù chỉ nhỏ bằng móng tay, bảy năm sau
tới chơi anh ấy còn trải chiếu điều ra tận cửa đón.
Nguyên cười, anh làm bộ ngạc nhiên:
- Thời buổi này mà còn trải chiếu điều cơ à?
Lâm chớp mắt, anh ta hắng giọng và cười theo:
- Nói thế nghĩa là thủ trưởng tôi không quên
ơn nghĩa một ai. Anh gặp anh Hoà sẽ thấy mến anh ấy ngay tức khắc.
Nguyên nhìn gương mặt đen đúa, sắt lại vì lo
âu của Lâm, và anh không thể dừng trò đùa cợt, anh vỗ vai người đàn ông, hỏi
tiếp:
- Thế thủ trưởng anh chỉ nhớ ân nghĩa trong
vòng bảy năm thôi à? Nếu sang năm thứ tám mà còn tới chơi thì ông ấy sai thư ký
đuổi ra khỏi cửa phải không?
- A a...
Lâm buột tiếng kêu, anh không trả lời mà cố nở
một nụ cười gượng gạo. Những thớ thịt gò má Lâm lại giật giật. Anh ta không nổi
giận mà chỉ thêm lo âu. Trọng nhấc bình chè lên, cẩn thận gạt xuống khay ròi
rót vào từng chén. Tiếng nước chảy vang lên trong căn phòng tĩnh lặng. Rồi
Nguyên nói, giọng nhẹ nhàng:
- Anh Lâm ạ, tôi sẽ trả lời anh việc này vào
tuần sau. Tuần này đã kín hết rồi.
Lâm thốt kêu lên:
- Thế thì chậm mất.
Những nếp nhăn trên trán anh ta hằn lại: - Xin
anh thông cảm cho. Tình hình đang căng thẳng. Lúc nước sôi lửa bỏng này chỉ
chậm một ngày cũng hỏng việc.
Nguyên đáp:
- Tôi đã từng viết bài ngay sau lúc trận oanh
tạc B52 của Mỹ chấm dứt. Bài viết xong, đưa thẳng xuống nhà in cho kịp ra báo
sáng mai. Nhưng ca tụng thành tích của một cơ quan vận tải không phải là loại
việc cần làm như thế.
- Nhưng thưa anh – Lâm nói - Thủ trưởng tôi
đang hy vọng ở anh từng giờ. Anh Hoà đang gặp nguy hiểm. Nếu có bài báo của anh
trong tay, với những tác động ở các phía khác nữa, anh ấy sẽ vững tâm hơn…
Nguyên vẫn mềm mỏng nói:
- Nhưng dù sao, muốn có một bài báo cũng phải
bỏ thời gian lấy tài tiệu, rồi quan sát thực tiễn, rồi suy nghĩ tới nững mục
tiêu cần thiết…
- Vâng, vâng…
Lâm đáp hối hả: - Thủ trưởng tôi cũng biết
được những điều đó nên đã lo chuẩn bị trước rồi.
Anh ta lật đật đứng dậy, đi tới đầu giường ngủ
của hai đứa bé, mở chiếc cặp da đen và lấy ra một tập giấy:
- Đây là bản báo cáo tổng kết năm kia. Đây là
bằng khen và giấy khen của Bộ. Đây là hồ sơ lưu bản báo cáo điển hình đọc trước
toàn ngành bốn năm trước. Đây là…
- Được rồi, tôi xin…
Nguyên cắt lời người đàn ông, gật gù: - Thủ
trưởng của anh quả là không ngoan và chu đáo. Đống tai fliệu sẵn có tới tận bàn
viết của phóng viên, chúng tôi không cần nhích nửa bước chân khỏi cửa nữa… Lẽ
ra phải cảm ơn anh ấy rất nhiều. Nhưng thôi, xin anh cho phép trả lời anh sau.
Nguyên quay sang Trọng:
- Trọng sẽ thông báo kết quả cho anh.
Đoạn, Nguyên khoác áo bludông, kéo khoá tới
cằm, Cầm từ ngoài sân chạy vào:
- Anh ngồi chơi thêm ít phút nữa anh Nguyên.
Mấy khi anh đã hạ cố tới nhà em mà vội vã.
Vừa nói, người đàn bà vừa đưa mắt nhìn bộ mặt
lì xì của chồng và vẻ nhớn nhác của ông anh. Đôi tây mập mạp túm chặt cánh tay
nguyên:
- Sao anh vội vã thế?... Anh làm thế này thì
thật bẽ mặt chúng em.
Nguyên lắc đầu:
- Tôi có việc phải đi bây giờ và cậu Trọng
cũng sẽ đi theo.
Người đàn bà nhăn trán lại một giây nghĩ ngợi…
rồi quay vè phía chồng:
- Kìa, đi với anh Nguyên đi. Mặc thêm cái áo
lên dài tay vào đấy nhé…
Trọng không đáp, anh chàng lầm lũi mặc áo, lầm
lũi bước theo Nguyên ra hành lang. Hai người dắt xe đạp từ sân ra, chào Lâm lần
nữa. Người đàn ông mặc áo trắng vẫn ngồi trên mép giường nhìn theo họ. Gương
mặt anh ta xỉn như hòn than trên nền sơmi trắng. Cầm đứng bên cạnh Lâm. Khi họ
ra tới cửa, chị ta cúi xuống thì thầm gì dó với người anh trai, bộ như an ủi.
Không một chi tiết nào lọt qua mắt Nguyên, nhưng anh không bực, cũng không tò
mò. Hai người lặng lẽ đạp xe qua các phố, tiện phố nào rẽ sang phố ấy, không
cần biết tới đâu. Chừng non một giờ sau, Nguyên bảo:
- Lên nhà tôi, rẽ sang bên phải, chỉ năm phút
nữa là tới.
- Được thôi.
Trọng gật đầu. Năm phút sau, họ tới chân cây
cầu thang nhà Nguyên. Hai người cất xe vào nhà chứa, rồi thong thả đếm từng bậc
thang một. Khi Nguyên mở cửa, Trọng đột nhiên cất tiếng:
- Đã lâu lắm rồi tôi không tới đây. Từ hồi…
- Từ hồi tôi sống kiếp mồ côi vợ.
Nguyên nói tiếp câu nói lửng lơ của bạn. Giọng
anh lạnh tanh, nghe như giọng nói của một người nào đó từ bên kia bức tường vang
tới. Trọng không dám nhìn Nguyên, toàn thân khẽ rùng lên trong cơn dao động.
Còn Nguyên đã mở cửa sổ, đứng ở đó quay về phía bạn, đôi mắt trở nên sắc sảo và
hung dữ với cái nhìn như muốn khoan thủng cả vỏ địa cầu:
- Nào, bây giờ thì cậu nói đi…
Những ngón tay đỏ hồng của Trọng bỗng quờ
quạng trên mặt bàn. Đôi mắt anh ta tìm kiếm gì đó:
- Cậu tìm gì? Thuốc lá phải không?
Anh móc túi, quẳng bao thuốc xuống bàn: - Xưa
nay có mấy khi cậu cần thuốc lá đâu?... Mặc dù tôi biết ở nhà cậu lúc nào cũng
có vài ba thứ… Tìm gì nữa? Diêm à?... Nhà tôi hết diêm rồi, nhưng có bật lửa
đây.
Anh chàng hộ pháp châm thuốc, rít từng hơi dài
với vẻ nghiến ngấu của một kẻ đói ăn hơn là thói quen thưởng thức vài hơi khói
sau bữa cơm của một người sành thuốc. Nguyên vẫn đứng khoanh tay nhìn Trọng,
chờ đợi. Hồi lâu, anh ta ngẩng lên:
- Cô Cầm đã bày đặt ra cái trò này. Tôi vô
cùng ngượng với cậu. Nhưng tôi cũng không thể khuyên can…
- Tôi biết – Nguyên cắt ngang – Nhưng Nguyễn
Thanh Hoà là ai?
- Tôi chưa hề biết mặt anh ta. Nhưng qua những
điều anh em cô Cầm trao đổi, đó là một con người ghê gớm. Trước đây, anh ta là
kĩ sư nông nghiệp. Ta trường, Hoà được phân công về một viện canh nông trực
thuộc Bộ nông nghiệp. Là một trong số những cán bộ kháng chiến đầu tiên có bằng
đại học, anh ta được đề bạt tới tấp, hết cấp nọ lên cấp kia. Như người ta vẫn
nói, Hoà có số làm quan và luôn luôn được quý nhân phù trợ. Anh ta có ít nhiều
khả năng nhưng độc đoán và tàn nhẫn. Ngày chiến tran leo thang của Giônxon, cơ
quan Hoà sơ tán về một vùng quê cách Hà nội hai mươi tám cây số, thuộc tỉnh Hà
Sơn Bình. Ở đấy, Hoà đã hiếp một cô gái vị thành niên. Việc bị phát giác. Bố mẹ
đứa bé làm đơn kiện. Hoà buộc bà vợ già của ông ta kháng án, và vu cho chính bố
đứa trẻ đã gây ra tội ác kia. Sự kiện này là một trong những vụ tai tiếng nhất
thành phố hồi ấy. Nhưng anh biết rằng Hoà quen thuộc nhiều. Nào là bạn cũ, nào
là anh đỡ đầu, nào là thủ trưởng cũ từ ngày còn ở trên chiến khu Việt Bắc. Tất
cả những ngời này có trách cứ đôi chút, mắng mỏ đôi chút nhưng cuối cùng đều vì
tình nghĩa cũ mà can thiệp với toà án giúp anh ta. Hoà bị xử án treo sáu tháng.
Nhưng ngay đến cả cái án đó nữa, rồi cũng được ngơ đi… Hoà không muốn ở lại cơ
quan cũ vì ở đấy, lòng căm ghét của quần chúng sẵn có từ xưa, nay cộng thêm sự
khinh bỉ. Cho dù nhờ các thế lực mà thoát khỏi nhà tù nhưng Hoà không thể gột
rửa được tội lỗi nhơ nhuốc của chính mình.
Anh ta chạy chọt, cậy cục khắp nơi. Nửa năm
sau, Hoà được chuyển sang làm giám đốc một cơ quan vận tải. Từ ngày đó tới nay
đã gần chín năm rồi.
- Và trong thời gian chín năm đó anh ta đã kịp
gây ra thêm bao nhiêu tội ác nữa?
- Tôi không rõ… nhưng sự việc mới bị phát giác
gần đây. Có một cô kế toán trẻ mới được phân công về cơ quan Hoà sáu tháng. Cô
ta mười chín tuổi, mồ côi bố mẹ từ hồi lên năm và chỉ có độc nhất một người anh
trai đang ở trong quân đội. Cách đây chừng dăm tuần lễ, anh sĩ quan này về phép
thăm em, băt gặp đúng lúc cô gái khoá chặt cửa buồng khóc như mưa. Người anh
trai đập ổ khoá vào buồng vì cô gái nhất quyết không mở cửa. Anh phải dỗ dành
từ chiều tới gần sáng hôm sau cô mới kể rằng bị cưỡng dâm một cách tàn nhẫn, và
vì sự nhục nhã ấy cô muốn tự sát. Anh sĩ quan đã chạy ngay tới phòng làm việc
của Hoà. Và tại đó, nếu không có cả một đội cờ đỏ làm áp lực bảo vệ Hoà thì anh
ta đã bị bắn chết. Anh sĩ quan phát đơn kiện. Sự việc lan ra, và từ đấy, người
ta mới phát hiện ra rằng lần lượt các cô gái trong cơ quan đã chịu chung một số
phận như cô kế toán trẻ tuổi kia, nhưng họ đã âm thầm nén chịu vì họ sợ, hoặc
xấu hổ, hoặc là họ không có được một người anh trai chí tình và can đảm đứng
lên đương đầu với kẻ gây tội ác. Hiện nay, số đơn kiện đã tăng lên con số mười
lăm… Tôi chưa rõ nó sẽ là bao nhiêu vào hồi kết thúc?...
Trọng ngừng lời. Một khoảng thời gian tĩnh
lặng chầm chậm trôi giữa hai người. Rồi anh chàng hộ pháp châm lại điếu thuốc
đã bị tắt. Nguyên chăm chú nhìn vào một điểm nào đó trong không gian, và cất
tiếng hỏi:
- Còn ông anh vợ cậu, anh ta có liên đới gì
trong tội ác này mà run rẩy đến thế?... Ông thủ trưởng quý báu kia cho anh ta
được hút lại sái thuốc hay sao?
- Không, không… Trọng lắc đầu: - Lâm không có
tính ấy. Nhưng anh ta mắc phải sai lầm khác… Cậu biết rồi đấy. Những người làm
nghề lái xe như Lâm khó mà kìm giữ được lòng tham… Hoà đã nắm điểm yếu của Lâm,
anh ta gọi Lâm lên, chìa cho xem các tang chứng rồi lại cất vào cặp da, đem về
nhà. Đó là bản án chưa tuyên bố, và Lâm trở thành tù binh của Hoà một cách tự
nguyện, trung thành… Quả tình, Hoà là một kẻ cơ mưu và quỷ quyệt. Bây giờ, có
khi Lâm còn lo sợ cho Hoà hơn chính bản thân anh ta. Hoà còn mạnh, tội của Lâm
được để yên trong bóng tối và anh ta còn kiếm chác được nhiều, Hoà lo những đối
thủ trong cơ quan sẽ lôi sự việc cũ ra. Và chưa rõ Lâm sẽ gánh chịu những hậu
quả gì… Anh ta vốn nhát nhúa, tham những lại sợ chết, thích ăn cắp nhưng không
dạn đòn…
- Thế còn vợ chồng cậu?... Nguyên cất tiếng
hỏi rồi anh lại tự trả lời với một giọng nhẹ nhàng, đùa cợt và nụ cười kín đáo
trên môi: - Cậu thì là nô lệ của vợ ậu. Còn vợ cậu lại là kẻ hàm ơn ông anh.
Cái nhà ấy, lẽ ra vợ chồng cậu chỉ được chia một nửa, nhưng Lâm đã cho cả cô em
gái mà không đòi bồi thường gì. Kể ra, đó cung xlà một người anh tốt bụng. Thêm
nữa, đàn lợn, đàn gà của cô Cầm, mỗi năm sinh lời dăm bảy chục ngàn lại nhờ vào
những bao cám, bao ngô của ông anh. Nếu ông ấy lâm nạn, khoản cứu trợ sx mất,
chưa kể đến trường hợp xấu nhất xảy ra, vợ chồng cậu sẽ phải san sẻ cửa nhà,
gia cơ cho vợ con anh ấy… Tôi nói có đúng không?...
Trọng không trả lời, tiếp tục rít thuốc. Và
Nguyên nhíu đôi mày lại, vừa nói vừa cười cười:
- Thế là tôi được phânc ông phải viết báo ca
ngợi thành tích của một tên tội phạm, với mục tiêu giảm nhẹ tội phạm của y và
nếu có thể biến y thành một anh hùng? Hay ho thật… Cậu có biết vì sao thủ
trưởng lại mê cái tay Hoà tới mức phải viết thư khẩn thiết cho tôi không?
- Với tổng biên tập - Trọng đáp chậm rãi – Tôi
không nghĩ anh ấy là kẻ tầm thường và trục lợi. Bởi vì trong rất nhiều mối quan
hệ khác, Hoà thường sử dụng ngón đòn này. Những xe quà cáp vào lễ Tết, những hỗ
trợ vật chất đáng kể vào các dịp ma chay, cưới xin, xây nhà, mua đất… Với danh
nghĩa quan hệ ngoại giao, Hoà vung tay không thương tiếc để mua cho mìn các cổ
phần trong đám người quen biết có thế lực… Nhưng với tổng biên tập của chúng
ta, tôi nghĩ rằng Hoà đã sử dụng lại mối thâm tình từ thời họ còn trai trẻ.
Theo danh từ của cậu, đó là căn bệnh thường có của chủ nghĩa duy cảm…
- Căn bệnh của chủ nghĩa duy cảm… Nguyên lặp
lại, mỉm cười: - thế vợ chồng cậu bỗng dưng bày ra tiệc tùn mời tôi đến vì duy
cảm hay duy lý?
Trọng ngẩng lên, mặt anh ta vốn đỏ lại đỏ
thêm. Đôi mắt nhỏ bỗng dưng long lanh giận dữ:
- Tôi đã nói ngay từ đầu rồi. Tôi rất ngượng
nhưng không sao ngăn cản được Cầm. Trong gia đình tôi, cô ta là bà tướng… Tôi
vốn lười suy nghĩ nhưng không phải là tôi không biết rằng với tư cách đàn ông,
tôi là kẻ bất lực… Nhưng chính cậu, tại sao cậu không tự hỏi rằng vì lý do gì
mà tổng biên tập giao việc viết bài cứu tay Hoà này cho cậu? Một việc xấu xa
thầm kín mà mọi người đều cố dùng những danh từ đẹp để nguỵ tran glên. Tại sao
anh ấy không giao cho tôi, hay giao cho cô Tâm, cậu Nạm, cậu Phúc? Phải chăng
vì từ xưa đến nay, cậu vốn là người ngoan ngoãn thực hiện mọi ý đồ của anh ấy,
và anh ấy tin rằng cậu sẽ mãi mãi là một công bộc trung thành, bất luận trường
hợp nào?...
Nguyên đứng lặng, không đáp. Và Trọng, sau cơn
hăng hái đã gỡ cặp kính xuống loay hoay lau. Anh chàng hộ pháp nguội cơn bất
bình, bắt đầu ân hận vì từ xưa tới nay, vốn lười nhác và đuểnh đoảng, anh luôn
luôn vấp phải những lỗi lầm trong công việc, và lần nào cũng vậy, Nguyên đã đỡ
cho anh… Lau kính xong, Trọng đeo lên, ấp úng tìm lời để xoa xuốt bạn. Nhưng
anh chưa kịp nói, Nguyên đã cất lời, vơi smột giọng khẽ khàng, nhưng lạnh lẽo:
- Cậu nói đúng đấy… Tại sao?
°
Ngay buổi chiều bà Hoa tới đánh ghen với
Phương Linh, Kim Anh tới nhà Dụng. Anh đang ngồi ăn cơm với bà mẹ già và hai
đứa con gái. Vừa thấy chị dựa xe đạp vào tường, Dụng đã buông bát cơm, chạy ra:
- Vào ăn cơm với chúng tôi một thể, Kim Anh.
Kim Anh ngẩng lên, cất tiếng chào bà già, đáp
lại tiếng chào gần như đồng thanh của hai đứa trẻ. Rồi chị nói:
- Anh cứ ăn cơm cho xong bữa, tôi nghĩ tường
chúng ta có chuyện cần bàn đấy.
Chị tự rót cho mình chén nước,lấy mấy tờ báo
trên giá sách treo tường xuống xem. Cử chỉ tự nhiên, giản dị của Kim Anh khiến
mọi người yên tâm. Họ ăn tiếp bữa ăn xoành xĩnh ngày thường: một đĩa lau luộc
với ít tép khô kho khế.
Chừng mười phút sau, Dụng ăn xong. Anh ra cửa
mua vài chiếc kẹo lạc mời bạn. Kim Anh bảo:
- Sao anh khách khí thế, tôi có phải trẻ con
đâu?
Chị chia quà cho hai đứa bé. Và hai đứa trẻ,
sau khi lễ phép cảm ơn khách đã vào phòng trong cho bố nói chuyện. Dụng hỏi:
- Có chuyện gì mới thế Kim Anh?
- Một việc không hay ho gì với cô Linh.
Kim Anh đáp. Chị chờ Dụng hỏi tiếp câu hỏi nữa
nhưng anh chỉ im lặng, cặm cụi súc ấm trà, pha nước mới. Sau một lát chờ đợi,
Kim Anh nói tiếp:
- Chúng ta đã sai lầm, khi quyết định buộc
Phương Linh nghỉ dạy và chuyển sang làm thủ thư.
Dụng vẫn im lặng.
- Nói cho đúng, hôm ấy người quyết định là
tôi. Bởi tôi sợ áp lực bên ngoài, sợ ảnh hưởng của phòng giáo dục quận, sợ ảnh
hưởng tới thành tích của trường... tôi là người phải gánh lỗi nặng hơn. Chúng
ta đã bỏ qua những lời trách móc và các ý kiến phản đối của giáo viên trong
trường... Giờ đây, tôi thấy mình kém cỏi. Tôi sợ ai cơ chứ? Người đàn bà cao
lớn, tướng mạo đàn ông ở khu nhà cô Linh, rồi cái bà phụ huynh béo tròn trưởng
cửa hàng rau quả... Tôi không muốn chúng ta phải đương đầu với dư luận và không
muốn mất lá cờ luân lưu của phòng...
Dụng cúi đầu trước chén nước chè, anh không
nói. Kim Anh nhìn bàn và tiếp tục, giọng trở nên gay gắt hơn:
- Tại sao chúng ta lại phải sợ hãi những con
người đó? Tôi đã nói với anh chưa?... Cái bà phụ huynh béo trương béo nứt luôn
luôn giở giọng mô phạm đòi con mình phải được học một giáo viên đức hạnh ấy đã
bị bắt tuần trước. Bà ta a tòng với người chị dâu giữ chức vụ quan trọng trong
ngành ngoại thương tuồn hàng ra thị trường. Chỉ vụ ấy, họ đã nhét túi nửa triệu
bạc, một món tiền ngay lúc ngủ mơ, chúng ta cũng không thấy... Những loại người
ấy, khi tội lỗ của họ cò khuất lấp trong bóng tôi, họ hù doạ chúng ta. Còn
chúng ta, giống như những kẻ ngu ngốc, chúng ta phạt rất nghiêm khắc những đứa
trò nhỏ trót bôi bẩn một tấm bản đồ, hay khắc tên mình lên bàn học nhưng chúng
ta lại chiều luỵ những kẻ đã qua tuổi thiếu niên và những lỗi lầm dơ dáy, gây
những tội ác tày trời... Phải thay đổi, anh Dụng ạ.
- Chuyện bà phụ huynh to béo kia - Dụng nói
nhẹ nhàng – Kim Anh đã kể cho tôi nghe rồi, nhưg còn chuyên Phương Linh, bàn
thêm đã. Dẫu sao, theo cách đánh giá hiện nay, Linh vẫn là người phạm lỗi. Mà
tại sao, Kim Anh không kể cho tôi nghe sự việc xảy ra chiều nay? Có gì nghiêm
trọng lắm phải không?
- Không, không có gì nghiêm trọng cả...
Kim Anh đáp với giọng cứng cỏi: - Đấy chỉ là
một dịp, để hiểu biết thêm người đàn ông.
Dụng ngước đôi mắt hiền lành nhìn Kim Anh, mỉm
cười:
- Bạn muốn chọc tức tôi đấy à?... Nhưng xưa
nay tôi có biết tức giận đâu?
- Phải - Chị bỗng dưng gắt lên một cách thạt
vô lý – Chính đó là điều đáng ghét nhất ở con người anh. Người ta không biết
căm ghét thực sự thì không thể yêu thương thực sự. Không biết nổi giận thì cũng
không thể biết ôn hoà...
Dụng vẫn giữ nguyên nụ cười trên môi:
- Lý thuyết ấy đúng đấy... Nhưng bây giờ không
phải lúc chúng ta bàn về điều đó. Kim Anh hãy nói tiếp chuyện cô Linh đi.
Kim Anh buông tiếng thở dài. Vẻ kiên nhẫn của
anh khiến cơn bực bõ của chị xẹp xuống như trái bóng xì hơi:
- Lỗi lầm của con người - Chị nói tiếp – Theo
cách đánh giá bên ngoài nhiều khi khác lỗi thật của họ tới một trời một vực.
Chuyện riêng của Linh không đơn giản như người ta nghĩ. Chúng ta hãy xét cô ấy
theo trái tim.
- Tôi và Kim Anh đều yêu mến Linh. Đám giáo
viên trẻ trong trường càng tin cậy cô ấy hơn. Nhưng ngoài tình, còn có lý.
Chúng ta phải thận trọng. Nếu như trước đây, Kim Anh không đề xuất việc đưa
Linh xuống thư viện trường, một vài tuần sau chính tôi sẽ nói với Kim Anh việc
dó. Chúng ta không sống trong một thế giới riêng...
- Tôi hiẻu... Nhưng nếu xét về lý, chúng ta là
những người làm thầy. Nhiệm vụ tối cao của những người làm thầy là phải dạy
giỏi cho học sinh. Linh là gió viên dạy văn số một của trường ta. Từ ngày cô ấy
thôi dạy và kèm cặp lớp chuyên văn, hai cuộc thi vừa qua trong thành phố, chúng
ta đã thua hụt nhiều giải thưởng... Nhưng ngay cả việc ấy nữa, cũng không quan
trọng bằng chính cách cư xử của chúng ta. Một khi, đã nhận thấy hành động của
mình là phi lý, liệu ta có dám thay đổi không?
Dụng lặng lẽ nhìn Kim Anh, lát sau anh hỏi
lại:
- Kim Anh có đủ can đảm không?
Chị đáp:
- Trước kia thì không. Bây giờ có.
- Như vậy có nghĩa ta công nhận quyết định của
ta là lầm lẫn. Dù bây giờ có viện lý do rằng tình thế dẫn tới quyết định lúc ấy
hợp lý, và hoàn cảnh hiện nay cho phép có các cải thiện. Mọi người cũng sẽ nhìn
rõ sự việc thôi.
Kim Anh nghĩ ngợi vài giây, rồi quả quyết gật
đầu:
- Cũng được.
Dụng nói chậm rãi:
- Tôi chấp thuận ý muốn của Kim Anh. Nhưng tại
sao đến hôm nay Kim Anh mới quyết định điều đó?
- Tôi... tôi...
Chị hiệu trưởng lắp bắp, và sau cùng bỏ dở câu
trả lời, chị đứng lên cao từ anh:
- Tôi phải về ăn cơm kẻo nhà đợi... Sớm mai ta
gặp nhau nhé...
Dụng tiễn chị ra đường. Anh nghĩ rằng Kim Anh
có điều gì muốn giấu anh nên không tiện hỏi nữa. Nhưng thực sự, Kim Anh cũng
không hiểu vì sao tới buổi chiều hôm ấy, sau khi chứng kiến nỗi đau củ Linh,
chị mới nảy sinh ra những ý nghĩ quyết liệt vừa nói với anh.
CHƯƠNG 12
No comments:
Post a Comment