CHƯƠNG 4
KHÔNG PHẢI RIÊNG NHẬT BÁO Vương Đạo mới
khai thác vụ Giáo dục thời loạn, trò xin thầy tí huyết mà, hầu
như, báo chí nào cũng khai thác vụ này. Song song với tin tức nóng hổi do
"bổn báo đặc phái viên" gởi về từ tỉnh X. hàng loạt phóng sự, điều
tra về Học đường S.O.S., về Tình thầy duyên trò, bề buôn
chữ bán nghĩa vân vân… được đăng tài.Ở những loạt phóng sự gọi là những
tang thương rách nát học đường, tôi chỉ tìm thấy xuyên tạc, mạ lỵ giáo giới
và những người lãnh đạo giáo dục.
Kể cũng bi đát khi Bộ Văn Hóa Giáo Dục bị
chính vài ông thầy giáo sa sả luận tội và cải danh thành Bộ Võ Rừng. Với sự hậu
thuẫn của báo chí. Giáo Dục biến ra võ đài đấu võ tự do. Báo chí cũng dùng chữ
riêng của báo chí để lố bịch hóa Bộ Văn Hóa Giáo Dục.
Những bài báo như những nỗi buồn liên tiếp đến
và đồn trú ở tâm hồn tôi, phũ phàng hơn ngựa chứng. Với tôi, không thêm ngựa chứng
nhập bầy bọn ngựa chứng là sắp hết ngựa chứng. Và tôi có thể tự hào đã làm tròn
bổn phận của tôi. Nhưng tôi thèm được tự hào hơn : tôi muốn nhìn thấy bốn cậu
học trò Phong, Luyện, Thiện, Du ngoan ngoãn ngồi dưới bàn học, tôi tin chắc họ
sẽ xuất sẵc. Bởi ngựa chứng luôn là ngựa hay nếu ta mắc nổi dây cương và ngồi
trên lưng nó. Điều bắt tôi buồn liên miên la vùng đất thiêng còn sót lại của
một xã hội phân hóa, mục nát đã in dấu chân thô bạo, phũ phàng. Chẳng ai thích
bảo vệ vùng đất thiêng, vùng đất giáo dục, vùng đất nhiều bóng mát che chở cho
niềm tin tưởng của tuổi trẻ, vùng đất nhiều trái cây ngon ngọt, nhiều hoa bướm,
nhiều kỷ niệm, nhiều tình nghĩa, vùng đất tạo phẩm cách con người. Xây dựng
những đổ vỡ chiến tranh thật dễ. Xây dựng những đổ vỡ của con người mới khó.
Chiến tranh chỉ là cái cớ để người ta kết tội phá hoại giáo dục. Thật sự, nền
giáo dục hiện tại băng rã là vì người ta nhìn nó bằng đôi mắt của kẻ tính toán
giai đoạn mà giáo dục thì đòi hỏi vĩnh cửu. Khi cơ cấu giáo dục bị ví như nơi đánh
võ tự do, khi những người làm giáo dục tự miệt thị cái thiên chức của mình,
trách chi vùng đất thiêng chả bị xâm phạm, phóng uế. Báo chí phải chịu trách
nhiệm tước đoạt niềm tin của học trò ở học đường. Một vài thầy giáo, đã ồn ào
tranh đấu vô ý thức.
Tôi đã ngậm bồ hòn theo dõi những bài báo điều
tra, tường thuật vụ cậu học trò tỉnh X. hành hung thầy giáo. Và tôi rất xấu hổ
thấy ông thầy chạy về Sài gòn họp báo tố cáo cậu học trò, ông thầy quyết ăn
thua đủ cùng cậu học trò hỗn láo. Học trò đánh thầy là chuyện không thể chấp
nhận được. Song vẫn có thể tha thứ. Với kẻ thù, người ta âu yếm chiêu hồi. với
học trò, người ta thiếu hẳn khoan dung, thiếu hẳn cái đức của bậc thầy. Trò
đánh thầy, thầy họp báo tố cáo, đổ ngàn tội lên đầu trò rồi đòi chính quyền tỏ
thái độ. Chính quyền sợ mang tiếng dung dưỡng phần tử bất hảo, truy nã cậu học
trò nông nổi, vô lễ như truy nã tội đồ nguy hiểm. Cậu học trò sợ quá, trốn đi
biệt. Chưa biết cậu ta trốn nơi nào, có trốn ra bưng biền để tránh khỏi sự đòi
hỏi của luật pháp trừng trị xứng đáng của thầy cậu và để thực sự trở thành một
tội đồ nặng ắp căm thù cuộc đời.? Tôi không bằng lòng thái độ và hành động của
đồng nghiệp ở tỉnh X. Người làm nghề dạy học chẳng khác chi ngưởi huấn luyện
ngựa. Để ngựa quật ngã, để ngựa đá tức là chưa đủ tài dạy ngựa. Xã hội VN hôm
nay không thể dấu giếm che đậy sự tang thương, rách nát. Rách nát toàn diện.
Rách nát từ những ngày Mạc đăng Dung ngu muội, dốt nát lãnh đạo và giáo huấn tự
xưng mình là thần tượng tuổi trẻ. Rồi thần tượng phù du, giả hình bị đổ đạp sớm
chiều. Những bài học phản bội diễn tiến không ngừng trong khoảng thời gian tối
tăm nhất của lịch sử dân tộc đã khiến cho tuổi trẻ hoang mang. Từ nỗi hoang
mang, tuổi trẻ trở nên bất bình thường. Và xã hội cũng bất bình thường. Cậu học
trò hành hung thầy giáo ở tỉnh X. chỉ là nạn nhân của một xã hội xáo trộn bởi
những âm mưu phản bội. Ông thầy cậu không hiểu cậu, không hiểu hoàn cảnh xã
hội, không xét lại tư cách của ông và không độ lượng nên ông đã quên hẳn lý
thuyết sư phạm. Giáo dục không đồng nghĩa với kết án. Nhà trường không phải là
tòa án và thầy giáo chẳng bao giờ là ông biện lý.
Còn những vụ ghê gớm hơn, đáng kết tội hơn đã
xẩy ra ở nhà trường. Thí dụ, vụ một số sinh viên một phân khoa nọ xuất bản báo
miệt thị, chửi bới thầy mình thậm tệ, rồi sự việc được xếp bỏ, quên lãng. Vì
các ông ông thầy không muốn ăn thua đủ với học trò, các ông thầy có lòng khoan
dung, thương môn đệ như thương cuộc đời. Tôi rất tiếc những ngọn đuốc ấy đã
cháy sáng mà chưa gom nổi một ngọn đuốc tỉnh X., mà chưa thắp sáng nổi thiên
chức giáo dục của đồng nghiệp tỉnh X. của tôi. Có lẽ cũng chưa thắp sáng nổi
thiên chức giáo dục của một sô thầy giáo ồn ào tranh đấu. Họ la hoảng giáo giới
gặp màu giáo nạn. Toàn cõi Việt Nam dễ chừng, có đến cả một triệu học trò, chục
ngàn thầy giáo, không đếm xuể học trò ngoan ngoãn, chăm chỉ, không kể hết thầy
giáo đầy ắp lương tâm chức nghiệp. Nhưng người ta đã đếm trên đầu ngón tay
những ông thầy đã sa ngã để nhục mạ giáo giới, người ta cũng kể trên đầu ngón
tay những cậu học trò hành hung thầy giáo và hài tội chính quyền địa phương
nhục mạ, áp bức những nhà giáo cô thế để báo động: giáo nạn, giáo nạn. Ích lợi
gì đâu? Có chăng là làm phôi pha tình nghĩa thầy trò, rào dây thép gai ngăn
chặn những niềm thông cảm và đẩy kẻ phạm tội ở học đường ra xã hội nghiệt ngã.
Người ta đã la hoảng, báo động ầm ỹ về những
mụn ghẻ trên thân thể xã hội cùi. Người ta cứ muốn biến những mụn ghẻ ngoài da
thành bệnh ung thư máu, ung thư xương… Sự la hoảng, báo động nhằm đúng lúc thủy
triều chống đối chính quyền dâng lên. Và giáo dục bị chính trị, bị âm mưu chính
trị lôi cuốn. Nhà giáo cũng hoan hô, đả đảo như ai. Nhà giáo toan tính gây áp
lực. Chính quyền vuốt ve, an ủi, hứa hẹn bảo vệ nhà giáo. Như thế, khi làm công
việc cao quý nhất là dạy học, đám học trò mơ hồ trông thấy con ngáo ộp chính
quyền đứng sau lưng ông thầy của mình. Giáo dục đâu phải là giáo nạt. Mà là
chinh phục tâm hồn. Học trò không thể chinh phục bằng dọa nạt. Tuổi trẻ không
thể bị chinh phuc bởi dọa nạt. Những ai chủ trương dọa nạt tuổi trẻ đều là
những người tưới dầu vào lửa dấy động hoặc tưới nước dập tắt nhiệt tình của
tuổi trẻ. Bản chất của nhà giáo mãi mãi chỉ là âm thầm phục vụ. Giá trị của nhà
giáo được thắp sáng bởi sự âm thầm đó. Nhà giáo ồn ào đấu tranh, to tiếng kể
khổ, tôi nghĩ, không những không giải quyết nổi vấn đề mà còn dễ bị ngộ nhận
là… thời thượng. Nhà giáo cần phài đứng trên tất cả. Nhà giáo chỉ làm công việc
của muôn đời, bởi vì cho đến muôn đời, nhà giáo vẫn là nhà giáo, vẫn là bậc
thầy, bất chấp mọi thay đổi dâu biển. Không thể vì vài trường hợp bất thường
tạo ra bởi sự ngu muội mà la hoảng lên là giáo nạn. Chỉ khi nào sách giáo khoa
bị đốt, tất cả các nhà giáo bị bắt bỏ tù, cổng trường rào dây kẽm gai, học trò
bị đày biệt xứ, bấy giờ mới là giáo nạn.
Thời đại tôi đang sống là thời đại của nhiều
kẻ lộng ngôn. Những kẻ lộng ngôn đã lừa gạt được khối kẻ nhẹ dạ. Đành chấp
nhận. Song ở lãnh vực giáo dục, tôi không chấp nhận những kẻ lộng ngôn, ở lãnh
vực giáo dục, người ta cần có tấm lòng. Kẻ lộng ngôn chỉ là những kẻ buôn bán
giáo chức cho nhu cầu chính trị giai đoạn. Họ nhân danh giáo giới nhưng họ đã
thắp sáng giáo giới một lần nào? Thật mỉa mai khi các bậc thầy kết án tàn nhẫn
học trò hành hung mình, đòi hỏi chính quyền tỏ thái độ với học trò hỗn xược rồi
lại cổ võ tinh thần bạo động, khích lệ học trò phá trường lớp, đánh hiệu
trưởng, đấu tranh với "chủ trương cá mập" bóc lột học trò! Vùng đất
thiêng còn sót lại của một xã hội phân hóa, mục nát, vùng đất mà chúng ta trông
cậy, để từ đó, chúng ta làm lại xã hội tốt đẹp, lý tưởng đã in những dấu chân
thô bạo, vì thế. Và vì thế, nỗi buồn đồn trú ở tâm hồn tôi.
Tôi sợ, rồi đây, mỗi lớp học sẽ có vài con
ngựa chứng giẫm nát tình nghĩa thầy trò. Tuổi trẻ đã tìm được lý do nổi loạn.
Đến thầy giáo mà còn tố cáo họp báo la lối, đòi chính quyền bắt nhốt học trò
của mình thì cuộc đời còn nơi nào để bấu víu, nương tựa. Bạo động đã được khích
lệ từ một số thầy giáo. Tôi mong ước danh từ giáo nạn sẽ chỉ là cơn mưa bóng
mây. Rổi tạnh ngay, khô chóng, trả lại giáo dục sự im lặng, bình yên và sự tôn
nghiêm tuyệt đối của nó. Riêng tôi, tôi sẽ tiếp tục kiên nhẫn, chịu đựng bọn
thằng Phong. Có lẽ, ngày mai, tôi phải giải đáp những câu hỏi tàn nhẫn của con
ngựa chứng đầu đàn. Thế nào nó cũng sẽ hỏi tôi rằng thầy giáo tỉnh X. đòi bắt
nhốt cậu học trò dại dột làm gì.
Tôi đã sửa soạn câu trả lời .
CHƯƠNG 5
NGỰA CHỨNG NGỒI NGOAN NGOÃN. Đầu tóc chải gọn
gàng. Không ghếch chân lên bàn học. Không hút thuốc. Không nhai kẹo cao su. Và
mặc đồng phục. Lần đầu tiên tôi thấy ngựa chứng mặc đồng phục. Điều đó khiến
tôi lo ngại. Tôi không tin là ngựa chứng đã dầm mình dưới dòng sông nước sạch
để suy nghĩ và để hối hận. Những kẻ trót dại, hay tưởng mình làm đúng bỏ đất
đứng ra đi, không thể trở về một cách dễ dàng. Cắi trớn đời thật ác độc. Nó hút
cuốn kẻ sa ngã cơ hồ thỏi nam châm hút cuốn sắt vụn. Đã đi, sẽ đi mãi. Chỉ
ngừng khi cái trớn đời đuối sức. Hoặc phải nổi loạn thêm một lần, bắt cái trớn
đời ngưng hẳn. Nổi loạn là giao động tâm hồn cực mạnh. Ngựa chứng chưa bi giao
động tâm hồn. Tôi biết những lời nói chân thành, thiết tha và tinh thần phục vụ
của tôi chưa đủ khả năng làm giao động tâm hồn ngựa chứng. Chúng nó không tin
tôi. Chúng nó vẫn tưởng tôi làm công việc nhai lại đạo đức trong sách vở ; vẫn
tưởng tôi đóng kịch lừa gạt chúng, vẫn tưởng tôi ôn hòa vì khiếp nhược. Mọi sự
ngộ nhận đều bắt nguồn ở sự mất niềm tin. Tuổi trẻ, hầu như, đã mất hết niềm
tin vào cuộc sống. Cho nên, sự ngộ nhận chỉ tăng lên, lan rộng. Một hạt bụi ngờ
vực cũng đủ tạo thành trận bão cát hiểu lầm. Tuổi trẻ hôm nay chống đối sự hữu
lý và chống đối cả sự vô lý, nổi loạn có duyên cớ và nổi loạn không can duyên
cớ. Bão cát thời tung tất cả. Thiện chí và lòng thành đều bi bão cát phủ kín.
Tôi đang bị bão cát đe dọa. Ngựa chứng bình thường là ngựa chứng sửa soạn biến
chứng mới. Cái tĩnh của chúng đáng sợ gấp ngàn lần cái động.
Chúng không tỏ một cử chỉ gì suốt một giờ học.
Sang giờ thứ hai, ngựa chứng đầu đàn giơ tay. Tôi hỏi :
- Anh Phong muốn tôi giải đáp điều chi ?
Nó đứng dậy :
- Thưa giáo sư, giáo sư đã tìm ra kết luận cho
vụ Giáo dục thời loạn, trò xin thần tí huyết chưa ạ ?
Nó nói năng lễ độ. Nhưng trong sự lễ độ của nó
chứa đựng nhiều khinh miệt. Tôi nói :
- Tôi sẽ thảo luận với anh ngoài giờ học.
Nó lắc đầu :
- Ngoài giờ học là những giờ di hoang, vô quán
cà phê nghe nhạc kiếm chỗ nhẩy đầm lậu vi vút và bắt ghế !
- Anh thích giải quyết ngay ?
- Dạ.
Nó bắt đầu ngạo mạn bằng ngôn ngữ thời đại :
- Dạ đi lẹ !
Đồng bọn của nó cười vang. Tôi nói :
- Giáo dục thời loạn, trò xin thầy tí
huyết chỉ là cái "tít" vô ý thức của một tờ bào vô ý thức.
Đừng nghĩ đó là vấn đề trọng đại. Anh đã đọc loạt bài đó, anh thừa rõ, cậu học
trò đâu có đánh thầy của cậu hay cầm dao đâm chém ai. Cậu ấy còn nể thầy, tuy
giận thầy, nên mới nhờ bạn bè đón đường hành hung thầy. Có tí huyết nào đâu ?
Nó hỏi :
- Giáo sư bảo đừng nghĩ đó là vấn đề trọng
đại. Thế tại sao ông thầy lại bù lu bù loa đòi ăn thua đủ với nó, đòi chính
quyền bắt nó, họp báo mạt sát học trò thời nay đổ đốn ?
Tôi đáp :
- Bởi vì ông giáo sư tỉnh X. cũng vô ý thức.
Nó mím môi :
- Giáo sư có biết thằng học trò đó trốn khỏi
tỉnh X. chưa ?
- Tôi biết
- Vậy tôi nên nghĩ gì về thầy giáo hại học trò
?
- Anh nên nghĩ riêng về ông giáo sư tỉnh X.
Tôi nói tiếp :
- Nhưng nếu tôi là anh, tôi sẽ không nghĩ gì
cả.
Nó gàn giọng :
- Tại sao ?
Không khí lớp học ngộp thở. Những ánh mắt long
lanh giận dữ. Trần Tâm Thành đứng tên :
- Phong, tao sẽ hạ mày. Tao chờ mày ngoài cổng
trường.
Nguyễn văn Lành cũng đứng lên :
- Thưa thầy, con không học nữa, con không
khiếp nhược nữa, con sẽ giết thằng Phong, để báo chí khỏi nói trò xin thầy tí
huyết.
Khuôn mặt Thành cương quyết. Và khuôn mặt Lành
khác lạ. Thằng Phong đứng im. Hơi run run. Thành sửa soạn dời chỗ ngồi. Tôi xua
tay, điềm nhiên :
- Anh Thành, tôi không muốn tuổi trẻ của anh
nặng nề trôi qua chấn song nhà tù. Anh Lang, tôi muốn anh thực hiện mộng ước
thắp sáng quê hương anh. Các anh ngồi xuống.
Thành và Lành không chịu ngồi. Tôi đập tay
trên mặt bàn :
- Tôi bảo ngồi xuống !
Nước mắt hai đứa ứa ra. Cả lớp đứng dậy, trừ
ba con ngựa chứng :
- Thưa thầy...
Tôi trầm giọng :
- Ngồi xuống, thầy bảo các anh ngồi xuống. Hãy
để anh Phong đứng vì anh ấy đang thích đứng. Mọi người có một lối đưng, một chỗ
đứng. Các anh chưa cần đứng vội.
Học trò ngoan ngoãn nghe lời tôi. Mỉm nụ cười
che giấu nỗi xúc động dạt dào,tôi nói :
- Cám ơn các anh.
Rồi nhìn ngựa chứng đầu đàn, tôi nhỏ nhẹ :
- Anh Phong...
Nó cũng đã ngồi xuống.
- Tại sao tôi khuyên anh không nên nghĩ gì ?
Anh muốn biết, tôi sẵn sàng cho anh biết. Giản dị lắm. Nếu anh cứ soi mói những
chuyện chẳng may xảy ra trong xã hội mà thời đại nào và ở đâu cũng có, tâm hồn
anh sẽ không phóng khoáng. Anh đừng cắt lời tôi. Tôi không phán xét ai cả vì sợ
mình sẽ bị phán xét. Anh thích phán xét người khác, anh không sợ có ngày người
ta phán xét anh hay sao ? Ở đời, có những nỗi hàm oan ghê gớm, dẫu ta bị hàm
oan, vẫn phải nghiến răng chịu nhục. Anh còn trẻ, còn nhiều năm bước trên đường
đời. Ngoài đời, chẳng ai để phần cơm chờ đứa trẻ đi hoang ngang qua mời vô ăn
đâu. Ngoài đời, chẳng ai thèm khuyên can ta. Chỉ có xua đuổi, hất hủi khi ta bơ
vơ, lỡ bước. Bởi thế ta cần sống cao thượng và làm việc, cần tập sống cao
thượng và làm việc. Mà sống cao thượng thì phải biết tha thứ. Tôi nói thật, anh
và bạn anh không thắng nổi ý chí của tôi đâu. Anh có tìm đủ cách hạ nhục tôi
cũng khó bắt tôi thù ghét các anh. Rốt cuộc, các anh thiệt thòi năm học và tâm
hồn dồn ứ thêm những bất bình, xấu xa. Vất trả thù hận ra ngoài đời, anh Phong.
Nó lại đứng lên :
- Giáo sư "đấu láo" ngoài câu hỏi
của tôi.
Thằng Luyện sỗ sàng :
- Xin hỏi một câu ?
Tôi nói :
- Anh hỏi đi.
Nó toét miệng cười :
- Thí dụ giáo sư bị học trò đánh nhừ đòn, giáo
sư có họp báo tố cáo học trò không ?
Tôi khẽ nhún vai :
- Nhà giáo vốn cô đơn và bị bạc đãi. Chịu bạc
đãi quen rồi, có bị bạc đãi bằng đòn của trò, tôi vẫn thản nhiên.
Luyện liếm mép :
- Chắc chứ ?
Trần Tâm Thành nổi giận. Nó quay xuống cuối
lớp :
- Mày muốn đánh thầy à ?
- Tao chỉ hỏi.
Trần Tâm Thành nghiến răng :
- Cấm mày hỏi điều đó. Muốn hỏi thêm hãy bước
qua xác tao !
Tôi gạt vội :
- Anh Thành quên những điều thầy nói rồi. Các
anh cần phải sống cao thượng. Mọi việc khó khăn sẽ đều được giải quyết bằng
những tâm hồn cao thượng. Chúng ta đang làm việc trong thời buổi khó khăn. Thầy
hy vọng, nỗi khó khăn sẽ hết.
Ngựa chứng đầu đàn nói hai tiếng bâng quơ :
- Để xem !
Và bỏ chỗ. Đàn em của nó theo nó, dời lớp học.
Nó dọa tôi. Để xem. Tôi nghĩ thế. Ngựa chứng nghênh ngang. Những con mắt hằn
học trông theo. Tôi bảo học trò của tôi :
- Chúng ta nên tội nghiệp bọn nó.
Trần Tâm Thành nhăn nhó :
- Thưa thầy bọn nó cần cho uống thuốc đắng.
Tôi cười :
- Bọn nó sẽ không chịu uống hay uống vào sẽ
nôn ói. Phải có lớp bột ngọt bọc lấy viên thuốc đắng. Các anh nên hiểu rằng xã
hội đã mất tuổi trẻ chỉ vì xã hội thích đỡ và đàn áp sự phản kháng vô lối của
tuổi trẻ. Đỡ thì được nhưng cần đỡ bằng nệm mút thật dầy. Đó là lòng độ lượng.
Tôi rút khăn thấm mồ hôi trên trán :
- Các anh đã biết đó, trường mình gần một ngàn
học trò, tỉnh mình thật nhiều trường lớp mà chỉ có bốn con ngựa chứng, đâu đáng
lo ngại. Miễn là các anh sống cao thượng, làm việc hăng say, tâm hồn luôn luôn
hướng về cái đẹp của xã hội, bỏ ngoài tầm mắt những cái xấu xa thì bọn thằng
Phong sẽ cô đơn, sẽ ân hận và chúng ta cứu rỗi được chúng nó. Thầy muốn các anh
thương bọn nó như các anh thương thầy. Thù hằn không giải quyết được gì cả.
Cuộc đời chỉ xây dựng bằng tình thương. Tình thương mới vĩnh cửu. Chừng các anh
bỏ trường độ bước xuống cuộc đời các anh sẽ hiểu thầy nói đúng.
Nguyễn văn Lành chớp mắt :
- Thưa thầy...
Tôi nói :
- Anh khỏi lo. Bọn thằng Phong không dám hành
hung thầy đâu.
- Ngộ nhỡ...
- Không có nhỡ. Và thầy không đề phòng chuyện
có thể xẩy ra. Thầy giáo không nên đề phòng học trò của mình hại mình. Thôi, chúng
ta tiếp tục làm việc.
Tôi tưởng học trò cửa tôi vâng lời tôi, quên
những câu xấc xược của bọn ngựa chứng. Nhưng Trần Tâm Thành đã quá thương tôi.
Nó nhờ anh nó dùng súng bắt bọn thẳng Phong quỳ trước một quán cà phê, tát
thằng Phong tàn nhẫn và ra lệnh cho thằng Phong không được hỗn láo với tôi hoặc
phải xin thôi học. Chuyện đó gây sôi nổi khắp các lớp. Lành báo tin. Khuôn mặt
nó rạng rỡ. Tôi vò đầu, tức tối :
- Anh Thành thương thầy mà chính là hại thầy.
Tôi nhờ Lành gọi Thành xuống phòng của tôi.
Thành lánh mặt. Mấy bữa sau, có giờ của tôi,Thành nghỉ học. Chắc nó đã nghe
Lành thuật lại câu than vãn của tôi. Thành nghỉ học nhưng nó viết thư xin lỗi
tôi. Nó thú nhận là nó hành động ngu dại, không giúp ích gì cho tôi cả. Tôi
nhắn học trò bảo Thành cứ đi học. Ngựa chứng biệt tăm. Chúng đang nuôi thù hận.
Chắc chắn, chúng đã nghĩ tôi nhờ anh của Thành dằn mặt chúng. Càng ngày, sự ngộ
nhận về tôi càng lớn đối với ngựa chứng. Tôi mới thấy cái thiên chức giáo dục
hôm nay thật khó khăn. Nhà giáo không những chỉ là người mở mang kiến thức cho
học trò mà còn là người xoa dịu nỗi cô đơn của tuổi trẻ. Tôi chưa chán nản,
song tôi thấy khó lòng chinh phục nổi ngựa chứng dù tôi đã nhập cuộc rodéo giáo
dục.
Những gì sắp xẩy ra ? Tôi đang trông đợi và
sẳn sàng chịu đựng.
CHƯƠNG 6
BUỔI SÁNG HÔM ẤY, NGỰA CHỨNG có mặt đầy đủ. Ý
hẳn chúng đến trường để xem kết quả trận đòn. Ngựa chứng đã tưởng tôi đang nằm
ở bệnh viện. Những trái đấm, những cú đá tàn bạo nưng thế giáng xuống, thốc
lên, chắc chắn tôi phải liệt giường vài tháng. Ngựa chứng không thể hiểu tôi đã
học nhu đạo, thái cực đạo, việt võ đạo và cả hồng mao nữa. Và tôi nổi tiếng là
kẻ chịu đòn ở các sân tập. Thấy tôi vào lớp, mặt mày thâm quần, ngựa chứng ngạc
nhiên đến rụng rời. Những người khác thì xót xa thương cảm. Nguyễn văn Lành dễ
gì ngậm miệng. Nó đã rỉ tai hết cả bạn bè. Đó là phản ứng bình thường của con
người nặng tình nặng nghĩa. Tôi sợ tai họa sẽ xảy ra cho ngựa chứng sau giờ học
của tôi. Tôi muốn khóc. Những đôi mắt học trò lonh lanh một nỗi niềm. Họ không
nói, mà họ đã nói rất nhiều.Họ gần gũi tôi, sẵn sàng đứng sau lưng tôi. Không
một ai nỡ bỏ rơi tôi vì sợ hãi hay vì nghĩ rắng tôi bị đánh đập là tôi đáng bị
đánh đập. Cuộc đời chẳng bao giờ giống lớp học. Ngoài cuộc đời, nếu ta bị hàm
oan, bị bôi bẩn, người thân ta nhất sẽ lánh xa ta. Đôi khi còn phụ họa để miệt
thị ta. Những đôi mắt dưới bàn học cũng chiếu rọi hằn học vào đám ngựa chứng.
Tôi không muốn thế. Tôi nói:
- Thầy tin chắc rằng các anh vẫn nhớ lời thầy.
Hãy làm việc và sống cao thượng. Thầy sẽ buồn vô cùng nếu các anh trái ý thầy.
Vì, như vậy, chúng ta không còn gì để cho nhau, để dạy lẫn cho nhau. Các anh
phải tin thầy. Rằng, chẳng có việc gì xẩy ra cả. Rằng, mọi việc sẽ được giải
quyết bằng tình nghĩa thầy trò. Hôm nay, chúng ta học Nhất Linh, chúng ta làm quen
với anh chàng lãng mạng cách mạng tên là Dũng và cô Loan, người yêu của chàng…
Trần thanh Tâm đứng dậy:
- Thưa Thầy…
Tôi hỏi:
- Anh chưa có cuốn Đoạn Tuyệt?
Nó chớp mắt:
- Con xin lỗi thầy.
- Anh chưa hề lầm lỗi.
- Con cần phải làm một chuyện gì….
- Anh chỉ nên ngồi ngoan ở chỗ của anh, chỗ
của người học trò và nhìn thầy trên bục gỗ như anh đang nghĩ. Chuyện mà anh cần
phải làm là hãy chăm chỉ học hành và tập sống cao thượng để dời lớp học bước
xuống cuộc đời, dù trong nghịch cảnh nào đó, các anh vẫn còn giữ được đôi chút
hiền lương. Đôi chút thôi. Là đủ tạo nổi một biên giới ngăn cản cái Thiện bước
sang cái Ác….
Trần thanh Tâm định nói thêm, nhưng ông hiệu
trưởng, ông tỉnh trưởng, ông phó nội anh và ông trưởng ty cảnh sát đã đến cửa
lớp học. Ông hiệu trưởng bước vào lớp trước, ông nói:
- Ông tỉnh muốn tới thăm lớp học.
Tôi đã đoán được chuyện gì sắp xảy ra. Và tôi
khó chịu nhìn ông hiệu trưởng. Lớp học yên lặng. Tôi bước ra cửa lớp mời “quan
khách” vô. Học trò đứng lên chào “phái đoàn”. Nghi lễ thông thường qua nhanh.
Tôi chú ý những khuôn mặt ngựa chứng. Chúng nó hốt hoảng. Ông tỉnh vào đề ngay:
- Đêm qua, giáo sư bị một bọn học sinh mất dạy
hành hùng…
Tôi vội tiếp lời ông:
- Thưa đại tá, bọn hành hung tôi không phải là
học sinh của tôi.
Ông ngó tôi và nói với học trò:
- Các em đã thấy rõ vết thương trên khuôn mặt
khả kính của thầy các em. Các em muốn tôi dành hình phạt nào cho bọn phản thầy
đó?
Ông tỉnh trưởng nhìn ông phó nội an:
- Tôi đã lưu ý ông.
Ông phó nội anh tái mặt, đứng im. Ông tỉnh
hỏi:
- Em nào biết hay nghi ngờ đứa nào chủ mưu
hành hung thầy các em?
Trần thanh Tâm giơ tay. Nó được phép đứng dậy.
Tôi ngầm ngăn cản nó:
- Nếu anh không biết đích xác, không chứng
kiến vụ người ta hành hung thầy thì đừng nghi ngờ cho bạn của anh. Thầy là
người trong cuộc chứ không phải anh.
Trần thanh Tâm nói:
- Thưa đại tá, thầy con bị bọn say rượu đánh
lầm.
Ông tỉnh nhíu mày:
- Tôi đành tin giáo sư và các em vậy. Nhưng,
bất cứ lúc nào các em muốn loại trừ những thằng học sinh côn đồ khỏi nhà
trường, các em cứ tới văn phòng tôi. Tôi sẽ bắt nhốt bọn vô giáo dục đó, dù
chúng nó là con cháu tôi. Các em không lo bị trả thù. Rác rưởi cần phải được
quét sạch khỏi học đường, quét khỏi tỉnh này. Du đãng, trộm cướp thì bỏ tù chứ
học sinh đánh thầy giáo phải đóng chuồng nhốt chung chúng nó với thú vật.
Quay sang ông trưởng ty cảnh sát, ông tỉnh ra
lệnh:
- Ông điều tra gấp vụ này.
Ông nói với tôi:
- Xin lỗi giáo sư chúng tôi đã làm rộn lớp
học.
Tôi nói:
- Cám ơn đại tá đã dạy học trò của tôi một bài
học thấm thía.
Ông tỉnh trưởng nhìn tôi chan chứa cảm tình:
- Giáo dục là công việc của mọi người, thưa
giáo sư.
Ông bắt tay từ giã tôi. Tiễn “phái đoàn” ra
khỏi cửa lớp, tôi đã ngỡ ngàng thấy hai nhân viên công lực đem sẵn còng máng ở
dây lưng. Những chiếc còng sắt đó sẽ còng tay thằng Phong dính vào tay đồng bọn
của nó. Ông tỉnh trưởng là người cương quyết, là người thi hành luật pháp, chắc
hắn, ông sẽ dẫn bọn thằng Phong đến các trường học trong tỉnh, sẽ bắt chúng nó
quỳ ở giữa các sân trường. Tưởng tượng hình phạt mà ông dành cho bọn thằng
Phong, tôi bỗng rụng rời. Hình phạt không có tâm hồn. Những kết án cũng không
có tâm hồn. Nên không thể hiểu sau mỗi hình phạt, kẻ chịu hình phạt sẽ ra sao.
Tôi thì tôi biết rõ số phận của bọn thằng Phong sẽ khốn nạn kể từ lúc nhân viên
công lực còng tay chúng nó lôi ra khỏi lớp học. Bấy giờ, không ai thương xót
chúng nó nữa. Bấy giờ, có xót thương cũng đã muộn màng. Những kẻ sắp chết đuối
không hy vọng tấm mảng trôi tình cờ trên dòng nước, dù là mảng mục rữa. Bọn
thằng Phong sẽ trở thành bọn người nguy hiểm cùng cực cho xã hội nếu cổ tay
chúng bị đeo còng ngay ở lớp học. Trường học không cưu mang chúng, thầy giáo
không xót thương chúng, bạn bè không khoan dung với chúng thì cuộc đời dễ gì
tha thứ chúng. Nếu bọn thằng Phong đã hiểu tương lai của chúng đang đùa rỡn với
còng sắt.
Tôi trở vào lớp. Câu nói trước tiên là câu cám
ơn Trần văn Thành. Cả lớp thắc mắc. Tôi giải thích :
- Ông đại tá ra lệnh cho nhân viên công lực
mang còng tới. Chỉ cần anh Thành tố cáo bất cứ tên nào là nhân viên công lực
còng tay lại lôi ra khỏi lớp. Trừ khi người ta ở ngoài đời thì còn có lý do
biện bạch cho những lần bị còng tay. Có kẻ bị phỉ nhổ. Có kẻ được thương xót.
Nhưng ở lớp học bị còng tay lôi ra là bị đẩy xuống vực thẳm.
Tôi nhìn ngựa chứng:
- Các anh có nghĩ thế không, anh Phong, anh
Luyện, anh Thiện, anh Du?
Ngựa chứng đầu đàn lí nhí đáp:
- Thưa giáo sư, có ạ!
Tôi nói:
- Tôi chỉ là một nhà giáo có xuất xứ nghèo khổ
và quen chịu đựng. tôi sẽ chịu đựng nỗi đau thể xác cho học trò của tôi khỏi bị
đau đớn tinh thần. Tôi không bao giờ là thần tượng. Họ lầm. Thần tượng ở đấu
tôi không biết chứ thần tượng ở xứ này được nặn lên rồi lại bị chính những kẻ
nặn lên đạp vỡ một cách phũ phàng. Nhà giáo chỉ muốn học trò của mình nên người
và không mong mỏi học trò đền ơn. Các anh không nên người là lỗi tại thầy các
anh. Đó là vấn đề của lương tâm các anh một mai khi các anh có kẻ làm thầy giáo.
Tôi vốn không thích học trò của tôi mang tiếng chỉ điểm viên. Khi chúng ta còn
có thể duy trì được tình nghĩa và còn có hoàn cảnh sống cao thượng, chúng ta
hãy duy trì và đừng sợ thua thiệt. Nhà trường không dạy tính toán thủ đoạn. Nhà
trường không dạy nghề chỉ điểm, tố cáo, phản bội.
Ngựa chứng cúi gầm mặt. Quả thật, chúng nó đã
cô đơn. Tôi cho học trò nghỉ học sớm. Khi tôi xuống văn phòng ông hiệu trưởng,
định trách móc ông vài câu, tôi thấy ông phó nội an và ba người khách đã ngồi
đó. Ông tùy phái già, bác Năm thân mến, đang bận bịu châm nước. Ông hiệu trưởng
giới thiệu tôi với ba người khách. Tôi biết họ là phụ huynh của các cậu học trò
Luyện, Du, Thiện. Câu chuyện bắt đầu. Ông phó nội an cám ơn tôi đã cứu thằng
Phong. Những người khác nói mang ơn tôi suốt đời và họ thú nhận đã thiếu bổn
phận đối với con em họ. Ông phó hứa sẽ răn dạy thằng Phong. Tôi cho họ biết
đừng suy nghĩ gì cả. Thầy giáo không được phép hắt hủi, xua đuổi học trò. Tôi
chỉ làm nhiệm vụ giáo dục. Họ vẫn sợ tôi thay đổi thái độ hoặc học trò của tôi
ghét bỏ con em họ, sẽ tố cáo. Tôi cam kết không xảy ra chuyện tàn bạo đó, miễn
là con em họ tiếp tục đến trường. Họ ngỏ ý chịu phí tổn đài thọ tôi để tôi nằm
bệnh viện. Tôi từ chối. Họ ra về, mời mọc tôi đến nhà họ chơi. Tôi nhận lời.
Sau đó, tôi về phòng nằm nghỉ.
Những vết đau, bây giờ, mới thấm thía. Ông già
Năm đẩy cửa bước vào. Ông ái ngại hỏi tôi:
- Thầy cần gì tôi không?
Tôi đáp:
- Không, cám ơn bác.
- Tại sao thầy còn bênh vực bọn khốn nạn đó?
- Bác bảo tôi không giống ai mà.
Ông già Năm chép miệng:
- Thầy không giống ai, thiệt tình. Mà tôi nghĩ
thầy nên đi dưỡng bệnh.
Tôi ngồi nhỏm dậy:
- Tôi còn khỏe.
Ông già Năm có vẻ hân hoan:
- Thấy lão phó mặt dài thườn thượt ngồi chờ
thầy ở văn phòng ông hiệu trưởng để xin lỗi, tôi khoái quá!
Tôi nói:
- Tội nghiệp ông ta.
Ông già Năm đưa tay lên gãi gáy:
- Thầy Định à…..
Tôi cười:
- Chi đó, Bác Năm?
- Thầy đừng giận tôi nhé! Tôi nể nang hết sức
nên mới làm phiền thầy.
- Chuyện gì đó?
- Cô Liên….
- Sao?
- Thầy đừng giận tôi nhé! Tôi thấy cô Liên
khóc tôi mới động lòng nhận lời. Tôi biết thầy sẽ la tôi. Cô Liên nhờ tôi trao
tận tay thầy một bức thư.
- Một bức thư.
- Dạ.
- Bác đem trả lại cô ấy đi. Bảo cô ấy muốn nói
gì thì nói ở lớp học.
Ông già Năm chớp mắt, tay thọc vào túi áo bà
ba:
- Tội nghiệp cổ, thầy Định…..
Tôi hất đầu:
- Vậy bác đưa đây. Đừng có nói cho ai biết, kể
cả con gái bác.
Bác Năm trao bức thư cho tôi và bước vội ra
ngoài. Tôi xé phong bì thư, lôi ra những tờpelure màu xanh thơm
ngát mùi nước hoa Rêve d’or. Bức thư tỏ tình viết từ nhiều ngày
tháng. Mỗi tuần một đoạn. Liên nói yêu tôi và đã đau khổ vì tình yêu câm nín.
Nàng chứng minh nỗi đau khổ bằng những giọt nước mắt rớt xuống thư làm nhòa
những chữ viết bằng bút mực. Tôi đọc xong, gấp bức thư cất tận đáy va ly của
tôi. Bây giờ tôi mới thực sự bối rối. Người ta có thể chế ngự được hận thù chứ
không thể ngăn cản được tình yêu của một người cho một người. Tôi có thể chiến
thắng ngựa chứng nhưng sẽ chiến bại cô học trò Phan kim Liên. Chỉ còn một cách
giã từ tỉnh lỵ này. Rồi tôi cũng phải lấy vợ song không thể lấy cô học trò đang
học mình ở nơi mình đang dạy học. Tôi chỉ là một người, có một trái tim biết
rung động. Tôi không giả dối. phủ nhận tôi yêu Kim Liên. Tôi yêu nàng lắm chứ.
Khốn nỗi, không gian và thời gian không cho phép tôi tỏ tình với Liên. Tôi có
nhiều ràng buộc bà giáo điều tự mình đặt ra để bắt mình phải tuân theo.
Tôi có cảm tưởng tôi sắp thua cuộc.
No comments:
Post a Comment